Τα παραμύθια θέλουν χέρια, πρόσωπο, φωνή

13/02/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ http://www.efsyn.gr/?p=174225

Το νέο ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ στο Ιδρυμα Κακογιάννης

Στην ταινία με τίτλο «Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί/ Παραμύθια για πάντα» ο σκηνοθέτης κατέγραψε 16 ηλικιωμένους παραμυθάδες στα χωριά των Τρικάλων. Δεν του αρκούσε να διασώσει μια παράδοση. Κυρίως ήθελε να καταγράψει τη δική τους εικόνα και έκφραση και, μάλιστα, σε τοπία και χώρους που κάποτε έσφυζαν από ζωή και μόχθο

Της Βασιλικής Τζεβελέκου

«Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί. Από πάνω κόκκινα κι από κάτω κόσκινα»… Κάπως έτσι άρχιζαν και τέλειωναν τις αφηγήσεις τους οι παραμυθάδες στα χωριά των Τρικάλων. Την προφορική παράδοση με την ιδιαίτερη ντοπιολαλιά, τους θρύλους και τις παραδόσεις της περιοχής καταγράφει στο καινούργιο ντοκιμαντέρ του ο Βασίλης Λουλές. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα με την αγάπη των παραμυθιών. Παραμύθια η μάνα μου στο σπίτι, παραμύθια ο παππούς, η γιαγιά, οι θείες και οι θείοι μου στο άλλο χωριό, παραμύθια παντού», θυμάται ο σκηνοθέτης που γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Τρίκαλα.

Ετσι, το περασμένο καλοκαίρι με την κάμερα στο χέρι και τους συνεργάτες του βρέθηκαν στα χωριά των Τρικάλων με σκοπό να καταγράψουν αφηγήσεις ηλικιωμένων, να σώσουν τη λαϊκή παράδοση, αλλά και να καταγράψουν το αποτύπωμα του κάθε αφηγητή που έχει τη δική του στόφα, τη δική του έμπνευση κι εκφραστική δύναμη. Το ντοκιμαντέρ «Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί/ Παραμύθια για πάντα» προβάλλεται για πρώτη φορά στην Αθήνα από αύριο κι έως την Κυριακή στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Την αυριανή προβολή θα προλογίσει η παραμυθού Σάσα Βούλγαρη, ενώ μετά την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ θα συζητήσει μαζί με τον σκηνοθέτη και τους θεατές.


«Η αφήγηση ήταν η διασκέδαση, η μετάδοση των πληροφοριών, ήταν το ραδιόφωνο, η εφημερίδα και το Ιντερνετ της εποχής», λέει ο Βασίλης Λουλές. «Παραμύθια στα μικρά παιδιά για να κοιμηθούν ή να λουφάξουν. Παραμύθια για να αντέξουν οι μεγάλοι στις ατέλειωτες ώρες χειρωνακτικής δουλειάς στο χωράφι, στο δεμάτιασμα του καπνού, στη βοσκή, στα μικρά εργαστήρια, στο άρμεγμα, στον αργαλειό και στα νυχτέρια των γυναικών, στο κάρο που σε πήγαινε, νύχτα ακόμα, στο χωράφι με τα βαμβάκια».

Τον περασμένο Αύγουστο αναζήτησε και βρήκε 16 αφηγητές παραμυθάδες από τα Τρίκαλα και τα γύρω χωριά. Καθισμένοι στον παλιό μύλο ή στο δάσος, στο αλώνι, στην αποθήκη με τις ζωοτροφές ή στο χωράφι οι αφηγητές, όλοι ηλικιωμένοι, αφηγούνται. Μαζί με τα παραμύθια μεταφέρουν και τις αναμνήσεις από την ζωή της εποχής, από τα παιδικά τους χρόνια όταν οι δικοί τους παππούδες και γιαγιάδες τούς μυούσαν στον κόσμο της παραμυθίας για να τους γλυκάνουν την καρδιά και να γεμίζουν τη φαντασία του παιδικού μυαλού με βασιλιάδες και όμορφες κοπέλες, με δράκους, καλόκαρδες γυναίκες και γενναίους ιππότες.

«Με ενδιέφερε να καταγράψω όχι μόνο τα παραμύθια αλλά και το πλαίσιο της αληθινής ζωής που υπήρχε όταν αυτά άνθιζαν. Γι’ αυτό και ήθελα να βάλω τους παραμυθάδες μας σε τοπία και χώρους που σημαίνουν κάτι. Να έχουν μια αισθητική απόλαυση και να είναι χαρακτηριστικά της δουλειάς και του μόχθου τους: το παλιό σπίτι, το χωράφι, η καπναποθήκη… σημεία που έσφυζαν κάποτε από ζωή είναι τα φυσικά φόντα μας». Και προσθέτει. «Εχουμε εξαιρετικούς λαογράφους, όπως η Μαρούλα Κλιάφα στα Τρίκαλα, που έχει καταγράψει αφηγήσεις σε μαγνητοταινίες από τη δεκαετία του ΄70. Αυτό όμως που δεν είχε γίνει ήταν και η καταγραφή της εικόνας των ανθρώπων. Είναι σημαντική, γιατί έτσι έχουμε το ανθρώπινο τοπίο. Πώς κινούνται τα χέρια κατά τη διάρκεια της αφήγησης, η στάση του κορμιού, οι εκφράσεις του προσώπου, η δύναμη του λόγου. Ο κάθε αφηγητής έχει το δικό του στιλ και συνήθως την ικανότητα να ενσωματώνει στις αφηγήσεις του τοπικά έθιμα και παραδόσεις».

Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε υπό την αιγίδα του Δήμου Τρικάλων και προβλήθηκε για πρώτη φορά στα Τρίκαλα τον Δεκέμβριο του 2013 στις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις του «Μύλου των ξωτικών». «Είναι η πρώτη φορά που κάνω τέτοιου είδους ντοκιμαντέρ», λέει ο καλός σκηνοθέτης, που η ταινία του «Φιλιά εις τα παιδιά» εντυπωσίασε πέρυσι. «Σε όλες τις δουλειές μου, ωστόσο, μου αρέσει να δίνω τον αφηγηματικό λόγος στους πρωταγωνιστές, είτε είναι τα Εβραιόπουλα της Κατοχής είτε οι παραμυθάδες των Τρικάλων».

 *INFO: Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης: Παρασκευή 14 έως Κυριακή 16 Φεβρουαρίου στις 20.00. Κάθε βράδυ, μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ, ακολουθεί συζήτηση με τον σκηνοθέτη. Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ. 210-3418550.

……………………………………………………………..

* Ο κομπάρσος του Αγγελόπουλου

Με το 12λεπτο ντοκιμαντέρ «Θηλιά» ο Βασίλης Λουλές συμμετέχει στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα (14-23 Μαρτίου). Πρωταγωνιστής του είναι ένας κομπάρσος από την «Αναπαράσταση» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, σήμερα γέροντας 92 ετών, από το Μονοδένδρι. Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ τον βλέπουμε να παρακολουθεί την ταινία και να σχολιάζει λεπτομέρειες. «Εχει εξαιρετικό ενδιαφέρον», λέει ο σκηνοθέτης. «Ξεδιπλώνει τις αναμνήσεις του από τα γυρίσματα, θυμάται τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τη διαδικασία του γυρίσματος. Η ταινία μου είναι ένα μικρό υπαρξιακό σχόλιο». Αναμένουμε.

v.tzevelekou@efsyn.gr