Να διασωθούν οι Προσφυγικές Κατοικίες στην οδό Πανόρμου

Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Αμπελοκήπων

Α) Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ Ο Σύλλογός μας, με ομόφωνες αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεών του, και τη σύμφωνη γνώμη των άλλων φορέων της περιοχής μας, αγωνίζεται εδώ και πολλά χρόνια, για να διασωθούν οι προσφυγικές κατοικίες εκατέρωθεν της οδού Πανόρμου βόρεια και νότια αυτής (κοντά στη Λ. Κηφισίας), ώστε να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική κληρονομιά και η ιστορική μνήμη. Επισημαίνουμε ότι ο Σύλλογός μας, πρωτοστάτησε στην κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής μας, ώστε τελικά και με τη συμβολή πολλών άλλων φορέων (Συλλόγων Αρχιτεκτόνων, Πολεοδόμων, ΤΕΕ κ.λπ.), να κηρυχθούν ως διατηρητέες οι προσφυγικές κατοικίες επί της οδού Λ. Αλεξάνδρας που μοιάζουν με τις προσφυγικές κατοικίες επί της οδού Πανόρμου σε μια όμως μεγαλύτερη κλίμακα (στην Λ. Αλεξάνδρας υπάρχουν 8 συγκροτήματα 3 ορόφων προσφυγικών κατοικιών). Επισημαίνουμε συνοπτικά το σκεπτικό του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ (είχε προσφύγει και ο σύλλογός μας), που κήρυξε διατηρητέες και τις οκτώ (8) προσφυγικές κατοικίες της Λ. Αλεξάνδρας. «Η διατήρηση των μνημείων της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής μας, και αποτελεί συνταγματική υποχρέωση του κράτους, ανεξάρτητα από το συνεπαγόμενο κόστος». «Οι Διώροφες προσφυγικές κατοικίες επί της οδού Πανόρμου, οικοδομήθηκαν για να στεγαστούν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας του 1992, το χρονικό διάστημα 1930-1932, με τις αρχές του μοντέρνου κινήματος περί οργανωμένης δόμησης που κυριάρχησαν τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι διώροφες κατοικίες, που αποτελούν την πρώτη κατασκευή κοινωνικής κατοικίας, είναι στοιχισμένες σε «μπάρες» κτηρίων, ενώ ο σχεδιασμός τους έχει ως βασική αρχή την ύπαρξη σωστού φωτισμού και αερισμού, που επιτυγχάνεται με την διαμπερότητα και το σωστό προσανατολισμό. Ο ενδιάμεσος ελεύθερος δημόσιος χώρος καταλαμβάνει έκταση σχεδόν ίση με το πλάτος της κάθε ενότητας κατοικιών. Από αρχιτεκτονική άποψη πρόκειται για «αυστηρά ωφελιμιστικά κτήρια, απλά ορθογώνια παραλληλεπίπεδα, κατασκευασμένα με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και επιχρισμένη λιθοδομή «χωρίς ίχνος διακόσμησης ή άλλης παραχώρησης σε πλαστικές αναζητήσεις». Είναι σημαντικό ότι η δομή του οικισμού έχει διασωθεί σε μεγάλο βαθμό και αποτελεί ένα οικιστικό σύνολο σχετικά μικρό, αλλά πολύ σημαντικό για την περιοχή μας, τόσο λόγω της ιστορικότητάς του όσο και λόγω της κλίμακάς του. Η κλίμακα αυτού του προσφυγικού οικιστικού σχήματος αποτελεί μια ανάσα για την περιοχή μας, αφού έρχεται σήμερα πια σε πλήρη αντίθεση με τον διαμορφωμένο αστικό ιστό, με τα πολυώροφα (8όροφα) και ογκώδη κτίρια σε συνδυασμό με τους στενούς δρόμους. Ο Σύλλογός μας μετά από ενωτικούς αγώνες των κατοίκων, κατάφερε το 2000 να αποτρέψει την κατεδάφιση των προσφυγικών κατοικιών επί της οδού Πανόρμου, ώστε στη θέση του να ανεγερθεί 5όροφο υπέργειο γκαράζ «σταθμός μετεπιβίβασης αυτοκινήτων» κάλυψης εδάφους 5,5 στρεμμάτων με καταστήματα στο ισόγειο, όπως είχε αποφασίσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, μετά από πρόταση της «Αττικό Μετρό». Συγκεκριμένα, είχε εκδοθεί υπουργική απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος Οικονομικών (ΦΕΚ 785Δ/17-11-2000) με την οποία είχε κηρυχθεί «η αναγκαστική απαλλοτρίωση των προσφυγικών της Πανόρμου για την εκτέλεση ειδικών έργων του Μετρό Αθηνών». Υπόγειο, αποκλείεται, γιατί κάτω ακριβώς απ΄ τις προσφυγικές κατοικίες, διέρχεται η γραμμή του Μετρό (Πανόρμου – Κατεχάκη). Χαρακτηριστικά αναφέρουμε απόσπασμα της τότε απόφασης του Συμβουλίου Επικρατείας (με αριθ 225/2000) που δεν συμφώνησε με την πιο πάνω υπουργική απόφαση: «Η περιοχή βρίσκεται σε επιβαρυμένο πολεοδομικώς τμήμα της πόλεως των Αθηνών που θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο από τη λειτουργία του Σταθμού Μετεπιβίβασης, δεδομένου ότι αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση υπερτοπικών αναγκών και όχι των συνήθων τοπικών αναγκών». Β) Ο ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Είναι θετικό ότι σαν αποτέλεσμα και των μακροχρόνιων αγώνων μας, ο Δήμος Αθηναίων με σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου (368/22-3-2010, 549/9-4-2010) αποφάσισε την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου των προσφυγικών κατοικιών. Το Δημοτικό Συμβούλιο με την υπ΄ αριθ. 466/2-5-2011 απόφασή του απέρριψε όλες τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν από τους καταστηματάρχες κατά της υπ΄ αριθ. 368/22-3-2010 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου (διαφωνούσαν για τις χρήσεις των χώρων). Η πρόταση του Δήμου Αθηναίων υποβλήθηκε για έγκριση προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος με το διαβιβαστικό υπ΄ αριθ. Πρωτ. Δήμου Αθηναίων 126915/24-6-2011 (Στο Υπουργείο πήρε αριθ. Πρωτ. 28431/27-6-2011). Το Δ.Σ. του Συλλόγου μας, αλλά και οι Γενικές Συνελεύσεις του συλλόγου μας με ομόφωνες αποφάσεις ζήτησαν επανειλημμένα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος να εγκρίνει την πρόταση – απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων (π.χ. υπόμνημά μας με αριθ. Πρωτ. Υπουργείου 43969/12-10-2011. Στο Δήμο Αθηναίων κοινοποιήθηκε το υπόμνημά μας με αριθ. Πρωτ. 193348/12-10-2011). Παραθέτουμε συνοπτικά ορισμένα σημεία των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων. 1) Κήρυξη των όψεων των κτηρίων ως διατηρητέων. Με την πρόταση αυτή επιβάλλεται η ανακατασκευή των κτιρίων στην αρχική τους μορφή όσον αφορά τις όψεις (το κέλυφος). 2) Θεσμοθετούνται ως κοινόχρηστοι χώροι όλοι οι δημόσιοι χώροι που είναι εντός και στην περίμετρο του οικιστικού συνόλου (κοινόχρηστο πράσινο και πεζόδρομοι με φύτευση). Ως κοινόχρηστο πράσινο καθορίζεται και ο χώρος επί της οδού Λ. Ριανκούρ, περίπου 400 τμ., που ο σύλλογός μας επανειλημμένα έχει δενδροφυτεύσει, καθαρίσει και προστατεύσει απ΄ τις αυθαίρετες παρεμβάσεις των παρακείμενων ιδιοκτητών – καταστηματαρχών. 3) Καθορισμός χρήσεων γης. Νόμιμη χρήση του συνόλου των κτιρίων ορίζεται η κατοικία. Όμως επιτρέπονται και οι παρακάτω χρήσεις, μετά βέβαια από σχετική άδεια αλλαγής χρήσης. Συγκεκριμένα, οι άλλες χρήσεις (εκτός κατοικία) συγκροτούν τις εξής ομάδες: Ομάδα Ι: Πολιτιστικά κτίρια, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας Ομάδα ΙΙ: Εμπορικά καταστήματα, τροφίμων, ποτών, εγκαταστάσεις παροχής προσωπικών υπηρεσιών Ομάδα ΙΙΙ: Εστιατόρια – αναψυκτήρια Το σύνολο των κτηρίων κατανέμεται σε ενότητες (ομάδες). Ως ομάδα ορίζεται το σύνολο των κτηρίων τα οποία εφάπτονται μεταξύ τους. Καθορίζεται ότι κάθε μια από τις πιο πάνω αναφερόμενες ομάδες (δηλ. ομάδα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ) δεν επιτρέπεται να καταλαμβάνει ποσοστό μεγαλύτερο του 20% της συνολικής επιφάνειας (άθροισμα ισογείων και ορόφων), κάθε ομάδας (ενότητας) του οικιστικού συνόλου. Με την παραπάνω διάταξη επιδιώκεται να υπάρξουν και οι άλλες χρήσεις, πλην της κατοικίας, σε περιορισμένο όμως βαθμό (αφού μπαίνει όρος μεγίστου εμβαδού). Μάλιστα η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου ανά ομάδα του οικιστικού συνόλου -δηλ. τις ομάδες των κτιρίων που εφάπτονται μεταξύ τους- και όχι στο σύνολο του συνοικισμού, αποτρέπει συγκεντρώσεις ομοειδών χρήσεων σε μια ομάδα, φαινόμενο που θα ακύρωνε το επιθυμητό μεικτό χαρακτήρα. Γ) ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Το Υπουργείο, παρά τις οχλήσεις μας (π.χ. Υπόμνημά μας με αριθ. Πρωτ. Υπουργείου 43969/12-10-2011), καθυστέρησε πάρα πολύ να εξετάσει τις προτάσεις του Δήμου Αθηναίων, με αποτέλεσμα να λήξουν όλες οι προθεσμίες (χωρίς δυνατότητα πλέον νέας), για αναστολή των οικοδομικών αδειών και εργασιών. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έφερε το θέμα στις 13 Μαρτίου 2013 στο Κεντρικό Αρχιτεκτονικό Συμβούλιο του Υπουργείου, ώστε να γνωμοδοτήσει επί της πρότασης του Δήμου Αθηναίων για «κήρυξη των όψεων (κελύφους) των προσφυγικών κατοικιών ως διατηρητέων». Η Επιτροπή δεν κατέληξε σε κάποια απόφαση. Θα συνεδριάσει εκ νέου σε περίπου 15 ημέρες. Στην Επιτροπή παρευρέθηκαν υποστηρίζοντας τις προτάσεις του Δήμου Αθηναίων, εκπρόσωποι του Δήμου Αθηναίων (κ. Μίχα και κ. Δανιήλ), του Συλλόγου μας (Πρόεδρος κ. Ζωίδης και Αντιπρόεδρος κ. Κλεφτοδήμος) και της οργάνωσης MONUMENTA (κ. Γρατσία). Η ανησυχία μας είναι μεγάλη, επειδή σύμφωνα με πληροφορίες μας, η επικρατούσα άποψη του Υπουργείου Περιβάλλοντος είναι όχι μόνο να μην κηρυχθούν οι προσφυγικές κατοικίες ως διατηρητέες, αλλά να κατεδαφιστούν και στη θέση τους να ανεγερθεί ένα ακόμη μεγαθήριο.  Αποτελεί άλλωστε γενικότερη κυβερνητική πολιτική η «αξιοποίηση» - τσιμεντοποίηση κάθε ελευθέρου χώρου. Επισημαίνουμε την πολύ μεγάλη σημασία για την ποιότητα της ζωής μας, που έχει από πολεοδομική και περιβαλλοντική άποψη στην έντονα πυκνοδομημένη περιοχή μας, η διατήρηση ενός συγκροτήματος με μικρά ύψη, σε συνδυασμό με ενδιάμεσους ελεύθερους δημόσιους χώρους, καθώς η εφαρμογή των ισχυόντων όρων δόμησης στο σύνολο των προσφυγικών κατοικιών θα οδηγούσε σε προσκύρωση περίπου 4000 τετρ. μετρ. δημόσιου ελεύθερου χώρου. Συγκεκριμένα σύμφωνα με τους ισχύοντες όρους δόμησης στην έκταση αυτή των περίπου 6.000 τ.μ. (εξ αυτών τα 2/3 είναι ελεύθεροι χώροι), θα μπορούσε να ανεγερθεί 8όροφο κτίριο (επιτρεπόμενο ύψος 27 μέτρων) με κάλυψη 70%. Μπροστά σ΄ αυτή την κατάσταση καλούμε: α) Το Δήμο Αθηναίων να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες ώστε να υποστηριχθεί με σταθερότητα, συνέπεια και αγωνιστικότητα η πρότασή του. β) Τους επιστημονικούς φορείς (Συλλόγους Αρχιτεκτόνων – Πολεοδόμων – ΤΕΕ) να συμπαρασταθούν ενεργά στα αιτήματα του Δήμου Αθηναίων που έχουν και την υποστήριξη του συλλόγου μας. γ) Τα κόμματα, συλλόγους, κινήσεις πολιτών κ.λπ. να υποστηρίξουν τις προσπάθειές μας, ώστε αυτή η όμορφη γωνιά των Αμπελοκήπων, «το νησάκι μας» όπως αποκαλείται, που λόγω του διαφορετικού τρόπου δόμησης συμπυκνώνει μνήμες και ιστορία, αποτελώντας ταυτόχρονα μια πολύτιμη ανάσα διαφοράς σε σχέση με την πυκνοδομημένη περιοχή μας, να διασωθεί από τη λαίλαπα της τσιμεντοποίησης και της υποβάθμισης. Ο Σύλλογός μας θα αναλάβει πρωτοβουλίες για κοινή δράση όλων των φορέων της περιοχής μας, και κλιμάκωση των αγώνων μας. Όλοι οι Αμπελοκηπιώτες, όλοι οι Αθηναίοι έχουμε υποχρέωση για λόγους ιστορικούς, αρχιτεκτονικούς, αισθητικούς, περιβαλλοντικούς: - Να διασώσουμε τις προσφυγικές κατοικίες επί της οδού Πανόρμου - Να αντισταθούμε ενωμένοι στην ισοπέδωση της ιστορικής μνήμης, της διαφορετικότητας, της εξαφάνισης κάθε ίχνους τρυφερότητας στη ζωή μας, στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής όλων εμάς και των μελλοντικών γενεών. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κατεδαφίζει τους τόπους ιστορικής μνήμης και πολιτισμού χάριν της «αγοραίας λογικής, της υπερεκμετάλλευσης και των κερδών των εργολάβων». Το θέμα αυτό θα κυριαρχήσει και στη Γενική Συνέλευση του Συλλόγου μας την Κυριακή 7 Απριλίου 2013 ώρα 11 π.μ. στα γραφεία του Συλλόγου μας. Οι μνήμες δεν πρέπει να χαθούν «Φούντωνε από ζωντάνια η ζωή στις προσφυγικές κατοικίες Ξεχύνονταν στα σοκάκια, στα σπίτια, στις γειτονιές πρωί-πρωί περνούσε ο γαλατάς, ο παγοπώλης, ο μανάβης με το κάρο και το άλογο κι όταν φεύγανε τα παιδιά για το σχολείο, γέμιζαν τα μπαλκόνια με ρούχα που έβγαζαν οι νοικοκυρές να λιαστούν. Τα απογεύματα οι νοικοκυρές έβγαιναν με τα σκαμνάκια τους στις πόρτες και έπιναν τον καφέ τους προσέχοντας και τα μικρά παιδιά που έπαιζαν κοντά τους» anoampelokipi@gmail.com

25/03/2013