Μήπως τώρα που το άσαρκο φάσμα του life-style και το κραταιό σύστημα του πολιτιστικού λαϊκισμού χάνουν δυναμική, είναι καιρός για μια ριζική επανεκκίνηση της μουσικής ζωής; Να ξαναδούμε το θέμα «κλασική μουσική» με διαφορετική οπτική, να οργανώσουμε –μουσικοί και κοινό– διαφορετικά την πρόσληψή μας, να αναζητήσουμε το βαθύτερο νόημα στα συνολικά συμφραζόμενα όσων ακούμε και βλέπουμε επί σκηνής;
Του Γιάννη Σβώλου
Το φετινό καλοκαίρι, που γράφει τον επίλογό του σ’ έναν Σεπτέμβρη δυσοίωνα κενό από εκδηλώσεις κλασικής μουσικής, χάρισε στους Αθηναίους μάλλον περιορισμένο αριθμό συναυλιών και παραστάσεων. Επιχειρώντας μια νηφάλια κριτική ανασκόπηση όσων είδαμε και ακούσαμε στο θερινό τρίμηνο, αυθόρμητα αναρωτιέται κανείς αν η κρίση αποτυπώθηκε στα προγράμματα των βασικών θεσμών. Περιέργως, σε πρώτη θεώρηση, η απάντηση προβάλλει αρνητική!
Ο λόγος; Οτι, και πριν από την ισοπεδωτική επέλαση των μνημονίων, η συνολική προσφορά κλασικής μουσικής τα καλοκαίρια έβαινε μειούμενη, δίχως μείζονα, στοχευμένη θεματική ή προφίλ, αποτελούμενη απλώς από σειρά εκδηλώσεων. Στην παρούσα κατάσταση, θα λέγαμε ότι το σύστημα προσφοράς εκδηλώσεων κλασικής μουσικής ακολουθεί αναπόδραστα την τραγική μοίρα της χώρας: οδεύει παραπαίοντας στο επικίνδυνο πεδίο της αχαρτογράφητης no-man’s-land, που εκτείνεται ανάμεσα στην προηγούμενη πραγματικότητα της κρατικοδίαιτης, θεσμικά μη εκσυγχρονισμένης λειτουργίας και σε ένα άδηλο, απρογραμμάτιστο μέλλον, όπου όλα απορρυθμίζονται. Ολα υποτάσσονται στη δίκην δαμόκλειας σπάθης προτασσόμενη κρατική επιταγή να «αυτορρυθμιστούν», να «αυτοκαθαρθούν», να καταστούν οικονομικώς αυτάρκη! Στο μεταξύ, ενδιάμεσα σε δίγλωσσες δημόσιες ανακοινώσεις και συζητήσεις περί βιωσιμότητας και εξυγίανσης, οι σφαίρες πέφτουν χαλάζι, σπέρνοντας με ευγενή -και λιγότερο ευγενή- πτώματα τον χώρο…
Ηγετική θέση της Λυρικής
Ζυγιάζοντας τα πράγματα με αυστηρότητα, τα μεγαλύτερα μουσικά γεγονότα του φετινού καλοκαιριού ασυζητητί ανήκαν στην όπερα. Οπως κάθε χρόνο, τις σημαντικότερες, πιο περίοπτες μουσικές παραστάσεις πρόσφεραν η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Φεστιβάλ Αθηνών. Δυστυχώς, πάνε πολλά χρόνια από τότε που οι δύο θεσμικοί κυρίαρχοι παίκτες είχαν μεταξύ τους θετικές λειτουργικές σχέσεις, βασιζόμενες σε αυτονόητα συγκλίνοντα συμφέροντα, οικονομικά και καλλιτεχνικά.
Εχοντας πρόσφατα ανακτήσει ηγετική θέση και δράση στο πεδίο της όπερας, η ΕΛΣ έπραξε εύστοχα και με αυτοπεποίθηση αυτό ακριβώς που αναμένεται από αυτήν: στο μέτρο του τρεχόντως δυνατού, πρόσφερε δύο παραγωγές υψηλών προδιαγραφών, μία εντός και μία εκτός του Φεστιβάλ Αθηνών. Τόσον ο βαγκνερικός «Ιπτάμενος Ολλανδός» του ημέτερου Γιάννη Κόκκου όσο και η πουτσίνεια «Μαντάμα Μπάτερφλαϊ» του Αργεντίνου Ούγκο ντε Ανα διέθεταν χαρακτήρα διεθνούς υπερπαραγωγής με δυνατές διανομές και πρωτοκλασάτες σκηνοθετικές υπογραφές. Ενθεν γέμισαν εύκολα –και δη εν καιρώ οξύτατης κρίσης!– επτά φορές το Ηρώδειο, που θα ήσαν οκτώ αν η τελευταία παράσταση του «Ολλανδού» δεν ακυρωνόταν παρασυρόμενη στη δίνη θερμών αντιδράσεων για το κλείσιμο της ΕΡΤ.
Το Φεστιβάλ Αθηνών, πάλι, ενώ μέχρι πέρυσι πρόσφερε από μία εισαγόμενη, διεθνή παραγωγή όπερας υψηλού επιπέδου, φέτος ενέταξε στο πρόγραμμά του μια εξαιρετική παράσταση που αρχικά περιλαμβανόταν στο πρόγραμμα του Μεγάρου, από το οποίο είχε σιωπηλά απενταχθεί. Επρόκειτο για την παραγωγή της όπερας «Αλέξανδρος» του Χέντελ, μία εξαιρετική διεθνή επιτυχία, που υλοποιήθηκε 100% στην Ελλάδα. Η όπερα δόθηκε με διεθνή διανομή και την Καμεράτα σε όργανα εποχής, σε σκηνοθεσία της διάσημης Αμερικανίδας χορογράφου Λουτσίντα Τσάιλντς και μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου. Η διπλή παρουσίασή της στην αίθουσα «Τριάντη» του ΜΜΑ κατέστη εφικτή χάρη σε τετραμερή συγχρηματοδότηση (Ε.Ε., ΕΣΠΑ, εγχώριοι κρατικοί φορείς).
Οι λοιπές εκδηλώσεις ήταν μεμονωμένες, λίγο ώς πολύ αναμενόμενες συναυλίες: το ετήσιο πέρασμα του Θεόδωρου Κουρεντζή με τη ρώσικη ορχήστρα του, αυτό του Ζερεμί Ρορέρ με το γαλλικό σύνολο οργάνων εποχής «Ο κύκλος της αρμονίας», δύο συναυλίες της ΚΟΑ, η πρώτη των οποίων –αφιέρωμα στο φετινό έτος Βέρντι– ακυρώθηκε συμπαρασυρμένη από το κλείσιμο της ΕΡΤ, δύο εκκεντρικές μουσικοθεατρικές προτάσεις (Χρυσικόπουλος: Ενας Αγγλος ταξιδευτής στο Λεβάντε, Κιτσοπούλου–Ζαφειροπούλου: Ο Θεός κάνει παιχνίδι). Φέτος δεν προγραμματίστηκε ούτε μία βραδιά μουσικής δωματίου. Περιφερειακά, ελάχιστες μουσικές εκδηλώσεις ιδιωτικής διοργάνωσης και ελάσσονος κλίμακας πρότειναν ενδιαφέροντα ακούσματα (Κουαρτέτα Θόδωρου Αντωνίου με το Κουαρτέτο L’Anima, Μύθοι του Λαφοντέν στην Οικία Κατακουζηνού κ.λπ.).
Ευκαιρία για μια νέα λυρική ζωή;
Τις επόμενες εβδομάδες κρατικοί και άλλοι μουσικοί θεσμοί –ΚΟΑ, ΕΛΣ, ΟΜΜΑ κ.λπ.- θα ανακοινώσουν επίσημα προγραμματισμούς για το 2013-14. Πίσω από τα οράματα, τα χαμόγελα και τις φιλοφρονήσεις που -λόγω περιστασιακής υποχρεωτικής συμβίωσης- θα ανταλλάξουν οι υπεύθυνοι στα πάνελ, θα υψώνεται βλοσυρό το φάσμα της οικονομικής κρίσης, θα ακούγονται δυνατοί τριγμοί αλλαγών, σημάδι αλάθητο ότι πολλά άλλαξαν ανεπιστρεπτί και ότι ο παλιός τρόπος που «έτρεχαν» τα μαγαζιά τους πλέον δεν «παίζει».
Μήπως, λοιπόν, τώρα που το άσαρκο φάσμα του life-style και το κραταιό σύστημα του πολιτιστικού λαϊκισμού χάνουν δυναμική, είναι καιρός για μια ριζική επανεκκίνηση της μουσικής ζωής; Να ξαναδούμε το θέμα «κλασική μουσική» με διαφορετική οπτική, να οργανώσουμε –μουσικοί και κοινό– διαφορετικά την πρόσληψή μας, να αναζητήσουμε το βαθύτερο νόημα στα συνολικά συμφραζόμενα όσων ακούμε και βλέπουμε επί σκηνής; Τι σημαίνουν αυτά τα έργα, με τι προδιαγραφές επιθυμούμε μια επί της ουσίας εκσυγχρονισμένη μουσική ζωή; Μήπως, υπό τις παρούσες συνθήκες, θα άξιζε να επενδύαμε σοβαρά και τίμια στη μουσική ζωή που θα μπορούμε να έχουμε με δικές μας δυνάμεις, διοχετεύοντας σ’ αυτήν το διαθέσιμο κρατικό χρήμα; Μήπως να ολοκληρώσουμε –επιτέλους ακομπλεξάριστα– την ιστορικά ζητούμενη διασύνδεσή μας με τον ευρωπαϊκό μουσικό πολιτισμό;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου