Για τον Αλεξανδρινό, τον «επίμονο εικονολάτρη»

20/09/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μεγάλη έκθεση στο Ιδρυμα Θεοχαράκη με τη μορφή του Καβάφη (25-9 / 8-12)

Εκατό και πλέον έργα με κορυφαίες υπογραφές (Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τέτσης, Τσόκλης, Μποκόρος, Σακαγιάν κ.ά.) συγκεντρώθηκαν από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές υπό τον τίτλο «Ζωγραφισμένα».

     

Εκατό και πλέον έργα με κορυφαίες υπογραφές (Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τέτσης, Τσόκλης, Μποκόρος, Σακαγιάν κ.ά.) συγκεντρώθηκαν από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές υπό τον τίτλο «Ζωγραφισμένα»

«Το πιο τίμιο – την μορφή του»… Δεκάδες ζωγράφοι και γλύπτες έχουν αποτυπώσει, στο πέρασμα του χρόνου, τη μορφή του Κ.Π. Καβάφη αλλά και τις απρόσμενες μορφές που έπλασε στα γεμάτα αισθήματα, ενθυμήσεις και δυνατές συγκινήσεις ποιήματά του. Ετσι και η έκθεση «Ζωγραφισμένα», που εγκαινιάζεται στις 25 Σεπτεμβρίου στο Ιδρυμα Θεοχαράκη, συγκεντρώνει τα έργα 40 σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών -λάδια, γλυπτά, σχεδια, χαρακτικά- οι οποίοι έχουν επιλέξει ποιήματα του Αλεξανδρινού για την απόδοση του οραματικού του κόσμου.


Η οικουμενική διάσταση της ποίησης του Κ.Π. Καβάφη αναδύεται μέσα από τους πίνακες του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και του Γιάννη Τσαρούχη. Ο Παναγιώτης Τέτσης εμπνεύστηκε από το ποίημα «Αλεξανδρινοί Βασιλείς», ο Κώστας Τσόκλης και ο Χρήστος Μποκόρος από τα «Κεριά», ο Κωνσταντίνος Ξενάκης από την «Ιθάκη», ο Σωτήρης Σόρογκας «Απ” τες εννιά». Οι «επιθυμίες» κεντρίζουν τον Εδουάρδο Σακαγιάν, η Βάνα Ξένου στέκεται μπροστά στο «Τα τείχη», ο Γιάννης Ψυχοπαίδης παρασύρεται «Μακρυά»…

«Οσο κι αν φανεί αιρετικό, νομίζω ότι ο Καβάφης σκέφτεται με εικόνες, οι ιδέες έρχονται ύστερα, και μπερδεύονται με συγκινήσεις, εμπειρίες και βιώματα» γράφει η Ελένη Αρβελέρ στον πολυσέλιδο κατάλογο της έκθεσης. «Θεωρώ ότι ο Καβάφης ήταν ένας πεισματικός, ένας επίμονος εικονολάτρης (όχι εικονόδουλος), εικονολάτρης όμως μιας κοσμικής (όχι χριστιανικής αλλά εθνικής, όπως θα έλεγε) κοπής. Ετσι κι αν δεν θυμάσαι στίχους ποιήματος που διάβασες και ξαναδιάβασες, σίγουρα θα κρατά η μνήμη σου κάποια εικόνα που, είτε εισαγωγικά είτε καταλυτικά, το πλαισιώνουν. Τα παραδείγματα άπειρα. Να θυμίσω βιαστικά: τον γέρο που αποκοιμιέται στο τραπέζι, τα δάκρυα και τις μακριές χαίτες των Αλόγων του Αχιλλέα, τα χρωματιστά γυαλιά του Καντακουζήνειου στέμματος, τον παλιό καθρέφτη στην είσοδο του πλούσιου σπιτιού, τα ρούχα τα πορφυρά ή τα παλιόρουχα, τη σπασμένη ρόδα, τα πλοία με τα λάφυρα κτλ. Αυτά συνθέτουν το σκηνικό της καβαφικής ποίησης».

Ο Καβάφης στοχάστηκε στην ιστορία του Ελληνισμού από την Αθήνα στην Ανατολή και από τη Ρώμη στην Αλεξάνδρεια. Περιηγήθηκε στους δρόμους και στις συνοικίες της αγαπημένης του πόλης, ένα μωσαϊκό ανθρώπων με διαφορετικές πολιτιστικές, θρησκευτικές και καλλιτεχνικές παραδόσεις. Αφουγκράστηκε από την κατοικία του, πάνω από οίκο ανοχής, απέναντι από νοσοκομείο, το πάθος αλλά και τον πόνο και τον θάνατο. Οσο ζούσε όμως γνώρισε αρκετούς ζωγράφους και γλύπτες.

Το 1901, στα 38 του, επισκέφτηκε το ατελιέ του Γιώργου Ιακωβίδη στην Αθήνα και εντυπωσιάστηκε από τις ηθογραφικές δημιουργίες του ζωγράφου. Την ίδια εποχή συνάντησε και τον Γιώργο Ροϊλό, ο οποίος ολοκλήρωνε τη «Μαχη των Φαρσάλων», από τους σημαντικούς πίνακες ιστοριογραφίας. Επίσης συναναστράφηκε τον ανανεωτή της ελληνικής ζωγραφικής Κωνσταντίνο Μαλέα, ο οποίος σχεδίασε το πορτρέτο του. Το 1932 συνάντησε στο ατελιέ του τον γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο, που εκείνη την εποχή έπλαθε τον μνημειακό ανδριάντα του Καποδίστρια για το Ναύπλιο.

Τα 100 και πλέον έργα της έκθεσης ανήκουν σε σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές (Μουσείο Μπενάκη, Ιδρυμα Τσαρούχη, Διον. Φωτόπουλο, Ζ. Πορταλάκη, Π. Βέργο, Δ. Σαββίδη κ.ά.). Ο κάθε καλλιτέχνης εχει προσεγγίσει τον καβαφικό κόσμο προσωπικά, ίσως και με την παρότρυνση του ίδιου του ποιητή: «Ας μην προσπαθήσουν να βρουν ποιος ήμουν από τα όσα έκαμα και είπα»… «Οι 40 σύγχρονοι Ελληνες δημιουργοί ιστορούν, καθένας με το προσωπικό του ιδίωμα, τη διαχρονική ποίηση του Αλεξανδρινού, κατακτώντας μεσα από το έργο τους τη στερότητα και τη διάρκεια» επισημαίνει ο διευθυντής εικαστικού προγράμματος του ιδρύματος και επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς.

Παρή Σπίνου
p.spinou@efsyn.gr

INFO: «Κ.Π. Καβάφης: Ζωγραφισμένα», Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη (Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, τηλ. 210-3611206), από 25/9 έως 8/12.