Σχολιασμός του ποιήματος "Μύρης Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ."

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ-Α.Μ 280081

Στο παραπάνω ποίημα γίνεται λόγος για τον θάνατο του Μύρη, ενός χριστιανού φίλου του αφηγητή μας, που με μια πρώτη ανάγνωση φαίνεται ως εθνικός και φίλος του Μύρη αλλά υποβόσκει και μια ερωτική σχέση μεταξύ τους. Το ποίημα αυτό χαρακτηρίζεται από θεατρικότητα και αρκετές σκηνοθετικές λεπτομέρειες καθώς περιγράφονται λεπτομερώς τα πρόσωπα και οι χριστιανικές συνήθειες ενώ σκιαγραφείται επιτυχημένα και το σπίτι των χριστιανών για την κηδεία. Η θλίψη του αφηγητή είναι εμφανής που με αφορμή το θάνατο του φίλου του αρχίζει να θυμάται και να περιγράφει τον Μύρη, τον οποίο χαρακτηρίζει ως λίγο αποκομμένο από την παρέα, λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, και χαρακτηρίζει την χριστιανική θρησκεία ως ηδονιστική.

Σχετικά με την σχέση των δύο αντρών, το ερωτικό στοιχείο ενυπάρχει έντονα (‘λάτρευα παράφορα’) αλλά τον αφηγητή προβληματίζει το γεγονός πως οι διαφορετικές πεποιθήσεις τους ήταν μια ρήξη στην μεταξύ τους σχέση (‘ξ έ ν ο ς ἐγώ, ξ έ ν ο ς π ο λ ύ∙ ἔνοιωθα’). Παράλληλα και οι συγγενείς έβλεπαν τον αφηγητή διαφορετικά και ενδεχομένως εχθρικά και γι’ αυτό. Αλλα και η ίδια η παρέα του αφηγητή (οι εθνικοί) αντιμετώπιζαν τον Μύρη σαν κάτι διαφορετικό που ποτέ δεν μπόρεσε να γίνει ολοκληρωτικά ένα με αυτούς, κάτι που αποτυπώνει και το γενικότερο μίσος της εποχής και τις έντονες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις δύο ομάδες. Αυτό ακριβώς είναι που στεναχωρεί και τον συγγραφέα καθώς φοβάται το ενδεχόμενο ο Μύρης να μην ήταν ποτέ δικός του αλλά η θρησκεία να ήταν πάντα ένα ερωτικό και ιδεολογικό χάσμα. Μήπως ο Μύρης ήταν περισσότερο δοσμένος στον χριστιανισμό απ’ ότι ο αφηγητής είχε καταλάβει, μήπως δεν τον γνώρισε ποτέ πραγματικά και ολοκληρωτικά; Γι’ αυτό και φεύγει γρήγορα από το σπίτι, με τον φόβο μήπως το χριστιανικό αίσθημα τον καταλάβει ολοκληρωτικά και χάσει τον Μύρη από την μνήμη του, όπως θα ήθελε πραγματικά να τον θυμάται και όχι σαν ένα άνθρωπο δοσμένο στον Ιησού Χριστό. Ήθελε να θυμάται τον Μύρη ως ηδονιστή και άνθρωπο παραδομένο στα πάθη του παρά ένα θρησκόληπτο και μαζεμένο νέο(‘ἔφυγα γρήγορα πρίν ἁρπαχθεί, πρίν ἀλλοιωθεῖ, ἀπ’ την χριστιανοσύνη τους ἡ θύμηση τοῦ Μύρη)

Ο Καβάφης στο ποίημα αυτό περιγράφει μια στενή σχέση μεταξύ χριστιανισμού και των εθνικών, αφήνοντας να βγουν στην επιφάνεια και οι διαφορές αλλά και δίνοντας μια λυτρωτική και ερωτική όψη στην σχέση των δύο θρησκειών. Είναι εμφανές βέβαια, πως διαφαίνεται η επικράτηση του χριστιανισμού στο ποίημα. Αλλά με το κλείσιμο υπάρχει και μια αίσθηση νοσταλγίας των παλιών εποχών στην Αλεξάνδρεια. Σαν να χάνεται με τον χριστιανισμό η ελευθερία, ο έρωτας. Σαν με τον θάνατο του Μύρη να έρχεται μια νέα εποχή και να τελειώνει η προηγούμενη.