Ιράν: Η γη των Περσών

Η χώρα του Ιράν απευθύνεται αποκλειστικά στους ταξιδευτές που ξέρουν να εκτιμούν και να σέβονται τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και την ιστορική κληρονομιά ενός ένδοξου τόπου, ο οποίος ακροβατεί σήμερα ανάμεσα στο τσαντόρ και στην πυρηνική ενέργεια!

Δαρείος, Περσικοί πόλεμοι, Ισφαχάν, Ξέρξης, Φερντοσί, Περσέπολη, Ομάρ Καγιάμ, Σιράζ… Ονόματα, προσωπικότητες, τοπωνύμια και καταστάσεις, όλα φορτωμένα με Ιστορία και μύθους, που συντελούν καθοριστικά στην απόφαση να ταξιδέψει κανείς στη γη του Ιράν, ακολουθώντας τα χνάρια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είκοσι τρεις αιώνες μετά το πέρασμα του Μακεδόνα Στρατηλάτη, η γεωγραφική καρδιά της περσικής αυτοκρατορίας εξακολουθεί να διατηρεί ζωντανή την παράδοση ενός πανάρχαιου πολιτισμού, ο οποίος έχει να επιδείξει θαυμαστές πνευματικές και καλλιτεχνικές δημιουργίες απ' όλο το φάσμα της ιστορικής διαδρομής του.

Τα μνημεία της πλατείας Meidun-e Imam Khomeini αποτελούν το απαύγασμα της αρχιτεκτονικής φαντασίας της δυναστείας των Σαφαβιδών.

Για να διαβείτε όμως τις πύλες του Ιράν, χρειάζεται να αγνοήσετε την προπαγάνδα των διεθνών Μέσων Ενημέρωσης που κάνουν λόγο για μια χώρα απαγορευμένη και επικίνδυνη, ειδικότερα μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979 και την εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού καθεστώτος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που η αρχαία Περσία των σχολικών βιβλίων έχει ταυτιστεί στη συνείδησή των περισσοτέρων με τον ισλαμικό φανατισμό. Πρόκειται ωστόσο για έναν ατυχή παραλληλισμό που απέχει παρασάγγας από την ταξιδιωτική πραγματικότητα που πρόκειται να αντικρίσει κανείς κατά την παρουσία του στο Ιράν.
Γιατί πίσω από το πέπλο της ισλαμικής επανάστασης, των τσαντόρ και της θρησκευτικής ηθικής, κρύβονται άνθρωποι αφοπλιστικά ευγενικοί και αυθεντικοί, που θα χαρούν πραγματικά να σας τιμήσουν με την αγνή φιλοξενία τους. Ως ξένοι -και κυρίως ως Ελληνες- θα γνωρίσετε έναν πρωτόγνωρο σεβασμό από τους απογόνους των Αχαιμενιδών, οι οποίοι ξέρουν να επιβραβεύουν κάθε ενδιαφέρον που θα δείχνετε ως ταξιδιώτες και ως άνθρωποι για τον τόπο τους.
Η σύγχρονη πρωτεύουσα ενός αρχαίου κράτους
ο Ιράν είναι μια χώρα με πλούσια ιστορία, αφού υπήρξε η κοιτίδα ενός από τους λαμπρότερους πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου, υπολείμματα του οποίου υπάρχουν σε όλες τις πόλεις του Δυτικού και Κεντρικού Ιράν. Παράλληλα, η μετέπειτα διάδοση και επικράτηση του ισλαμισμού θεμελίωσε έναν πολιτισμό μονοδιάστατο συνδεδεμένο με τις μουσουλμανικές παραδόσεις, με στοιχεία διάσπαρτα σε όλες σχεδόν τις ιρανικές πόλεις.

Η αψίδα Azadi στην ομώνυμη πλατεία της Τεχεράνης.

Εξαίρεση σ' αυτόν τον πολιτισμικό κανόνα αποτελεί η Τεχεράνη, που, αν και αποτελεί πρωτεύουσα μιας μυθικής χώρας, εντούτοις στερείται παντελώς ιστορικού παρελθόντος και ενδιαφέροντος. Κτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς Ελμπούρζ (στη θέση του αρχαίου οικισμού Ράγες), η Τεχεράνη ουσιαστικά δημιουργήθηκε από τον σάχη Reza Pahlavi, με την προοπτική να γίνει το μητροπολιτικό κέντρο της σύγχρονης Περσίας.
Η ανοικοδόμηση της πόλης στηρίχτηκε όμως πάνω σε δυτικές αρχιτεκτονικές φόρμες, προσδίδοντας έτσι μια αδιάφορη αστική εικόνα στην ιρανική πρωτεύουσα, που μάλλον απογοητεύει και συνάμα κουράζει τον επισκέπτη με τους ρυθμούς μιας εκτεταμένης μεγαλούπολης 9.000.000 κατοίκων.

Το παλάτι Golestan της Τεχεράνης.

Στα σημαντικότερα αξιοθέατα του οικονομικού και διοικητικού κέντρο του Ιράν περιλαμβάνονται το μουσειακό συγκρότημα Sa'd Abad στα βόρεια προάστια της Τεχεράνης (εδώ βρίσκεται και το τελευταίο παλάτι του Σάχη, το «Λευκό Παλάτι»), το Σκεπαστό παζάρι, η πλατεία Azadi με την ομώνυμη αψίδα, το τζαμί Motahari και το παλάτι Golestan.
Στα μουσεία της πόλης έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της πολιτιστικής και ιστορικής παράδοσης της χώρας. Στο Μουσείο «Reza Abbassi» μπορείτε να θαυμάσετε τις ωραιότατες συλλογές περσικών μινιατούρων (παραδοσιακές ζωγραφικές παραστάσεις σε μικρογραφίες), με θέματα από την περσική λογοτεχνία και την ιστορία της Περσίας.

Μέσα στον χώρο του Τεμένους του Ιμάμη στεγάζονται δύο ιερατικές σχολές.

Στο «Εθνικό Μουσείο Κοσμημάτων» σας περιμένει ένας εκθαμβωτικός πλούτος από κοσμήματα και άλλους μυθικούς θησαυρούς, ενώ η υπέροχη συλλογή χαλιών που υπάρχει στο περίφημο «Μουσείο Χαλιού» επιβεβαιώνει τη φήμη της Περσίας ως της κορυφαίας χώρας παγκοσμίως στην κατασκευή χειροποίητων χαλιών.
Ενδυματολογικός κώδικας
Ο τοπικός ενδυματολογικός κώδικας υποχρεώνει όλες τις γυναίκες στο Ιράν να φορούν στο κεφάλι ένα μαντίλι που καλύπτει τα μαλλιά και ένα μακρύ φαρδύ ένδυμα (καμπαρντίνα ή τσαντόρ) για το σώμα. Είναι νόμος και η παράβασή του τιμωρείται.
Κανόνες συμπεριφοράς

Το μαύρο τσαντόρ είναι μέρος του ενδυματολογικού κώδικα των γυναικών του Ιράν.

Οπως σε κάθε μουσουλμανική χώρα, έτσι και στο Ιράν δεν επιτρέπεται η φωτογράφηση των γυναικών. Πριν «κλικάρετε», καλύτερα ρωτήστε την ίδια ή τον άντρα της. Θυμηθείτε επίσης ότι οι άντρες δεν χαιρετούν μια γυναίκα με χειραψία. Το γαλάζιο αγριολούλουδο της ερήμου
« Η ομορφιά του Ισφαχάν σού κλέβει το μυαλό… πριν το καταλάβεις, το Ισφαχάν έχει γίνει ανεξίτηλη εικόνα και έχει διεισδύσει στον προσωπικό θησαυρό εικόνων ομορφιάς που έχει ο καθένας μας…». Ανακαλύπτοντας τη θρυλική πόλη του Ισφαχάν, θα συμφωνήσετε απόλυτα με την άποψη που είχε διατυπώσει ο γνωστός Αγγλος περιηγητής Ρόμπερτ Μπάιρον, όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 1934 το Ισφαχάν.

Μία από τις δεκάδες τοιχογραφίες που μπορείτε να δείτε στους δρόμους της Τεχεράνης.

Οι επιβλητικοί γαλανόλευκοι τρούλοι, τα μεγαλόπρεπα παλάτια, τα περίτεχνα τζαμιά και το παραμυθένιο σκεπαστό παζάρι της κεντρικής πλατείας Meidun-e Imam Khomeini αποτελούν τα πιο εξαίσια μνημεία του Ισφαχάν, χάρη στα οποία η πόλη του Κεντρικού Ιράν πέρασε για πάντα στο πάνθεον της αιωνιότητας.
Τι να πρωτοεπισκεφθεί κανείς! Το Τέμενος του Ιμάμη (Masjed-e Emam), το Τζαμί του Λοτφολάχ (Masjed-e Lotfollah), τις πέτρινες γέφυρες Sio Se Pol και Pol-e Khajoo στον ποταμό Ζαγιάντε Ρουντ, το παλάτι Αλί-Καπού (Kakh-e Ali Ghapou), το Τζαμί της Παρασκευής (Masjed e Jame), το Παλάτι των 40 Κιόνων (Chehel Sotun Palace), τους πρωτότυπους μιναρέδες Manar Jomban…

Περιδιαβαίνοντας τους ατελείωτους διαδρόμους του σκεπαστού παζαριού του Ισφαχάν.

Πρόκειται για συγκλονιστικά ιρανό-ισλαμικά μνημεία ανυπέρβλητης αρχιτεκτονικής αισθητικής που παγιδεύουν απόλυτα τις αισθήσεις και μετατρέπουν τη γνωριμία με το «Γαλάζιο Αγριολούλουδο της Ερήμου» σε μια περιπλάνηση γεμάτη χρώμα, θρησκεία και Ιστορία.
Δίχως αμφιβολία, η καρδιά της πόλης κτυπά στην κεντρική πλατεία Meidun-e Imam Khomeini. Εδώ, στη δεύτερη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου βρίσκονται συγκεντρωμένα τα πιο εντυπωσιακά οικοδομήματα του Ισφαχάν, που ανεγέρθηκαν τον 16ο αιώνα από τον σάχη Abbas I –ήταν η εποχή που το Ισφαχάν έγινε πρωτεύουσα της Περσίας και έφτασε στο απόγειο της δόξας του. Τα μνημεία της πλατείας Meidun-e Imam Khomeini εντάσσονται από το 1979 στη λίστα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Περιμετρικά της πλατείας λειτουργεί και το σκεπαστό παζάρι της πόλης, το πιο ονομαστό του Ιράν, που χρονολογείται από την εποχή των Σελτζούκων Τούρκων (11ος αιώνας).

Ενα από τα εντυπωσιακά δωμάτια του Λευκού Παλατιού.

Η Περσία των Αχαιμενιδών
Η πόλη Σιράζ (Shiraz) στα νοτιοανατολικά της χώρας (520 χλμ. νότια του Ισφαχάν) αντιπροσωπεύει έναν ακόμα μοναδικό προορισμό του Ιράν. Γνωστή κι ως «Πόλη των Ρόδων και των Αηδονιών», η Σιράζ είναι απόλυτα ταυτισμένη με τους διάσημους Πέρσες ποιητές του Μεσαίωνα Hafez και Saadi, καθώς είναι η γενέτειρά τους. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη λοιπόν να μην επισκεφθείτε τα μαυσωλεία των δύο ποιητών, που δεσπόζουν μέσα σε καταπράσινους φροντισμένους κήπους.
Η κοντινή Περσέπολη (50 χλμ. βόρεια της Σιράζ) είναι αναμφίβολα ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου. Ιστορικοί, συγγραφείς, περιηγητές και αρχαιολόγοι έχουν αναφερθεί στο μεγαλείο, τον πλούτο και τη μεγαλοπρέπεια της εθιμοτυπικής πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας των Περσών, που ιδρύθηκε το 510 π.Χ. από τον Δαρείο Α' και καταστράφηκε το 330 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο. Η Πύλη των Εθνών, το Παλάτι του Ξέρξη και του Δαρείου, η Αίθουσα Ακροάσεων του Θρόνου και το Θησαυροφυλάκιο αποτελούν τα σημαντικότερα μνημεία που αντιστάθηκαν στον χρόνο και εξακολουθούν να υψώνονται αγέρωχα μέσα στο άγονο οικοσύστημα της ερήμου.

Η τοποθεσία Νακς-ε-Ροστάμ όπου βρίσκονται οι λαξευμένοι στον βράχο τάφοι των αρχαίων Περσών βασιλιάδων.

Σε μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης, στην περιοχή Νακς-ε-Ροστάμ, βρίσκονται οι λαξευμένοι τάφοι των αρχαίων Περσών Βασιλέων Δαρείου Α', Ξέρξη, Αρταξέρξη και Δαρείου Β'. Πρόκειται για τέσσερα τεράστια νεκρικά μνημεία σε σχήμα σταυρού, λαξευμένα σε μια κάθετη βραχώδη πλαγιά, που φέρουν εξωτερικά εντυπωσιακές ανάγλυφες παραστάσεις.
Οχι πολύ μακριά από την Περσέπολη απλώνεται επίσης ο αρχαιολογικός χώρος των Πασαργάδων. Σημείο αναφοράς της παλαιάς πρωτεύουσας των Αχαιμενιδών αποτελεί ο τάφος του Κύρου, που έχει τη μορφή βαθμιδωτής πυραμίδας αποτελούμενης από επτά ψηλά σκαλοπάτια, με τον νεκρικό θάλαμο στην κορυφή. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, κατά τα αλεξανδρινά χρόνια υπήρχαν χαραγμένα πάνω σε μια χρυσή πλάκα στο εσωτερικό του τάφου τα λόγια του Κύρου: «Ω άνθρωπε, εγώ είμαι ο Κύρος ο Καμβύσης, ο βασιλιάς των Περσών. Μη φθονείς τον λίγο πλούτο και το ελάχιστο κομμάτι γης που τώρα έχω».

Το μαυσωλείο του ποιητή Hafez στη Shiraz.

Η Μέκκα του Ιράν
Η πόλη Μασάντ (910 χλμ. ανατολικά της Τεχεράνης) είναι η Μέκκα των Ιρανών – αλλά και όλων γενικά των σιιτών μουσουλμάνων. Περισσότεροι από 8.000.000 προσκυνητές (όχι μόνο από το Ιράν, αλλά και από τις γειτονικές μουσουλμανικές χώρες) προσέρχονται στους ιερούς χώρους της Μασάντ για να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Ευλαβικό προσκύνημα στην ιερότητα του χώρου και ενατένιση της εξαίσιας ιρανό-ισλαμικής αρχιτεκτονικής είναι τα ζητούμενα μιας επίσκεψης στο Μαυσωλείο του ιμάμη Reza, ενός από τους δώδεκα προφήτες του Ισλάμ. Ο εκτεταμένος χώρος του μαυσωλείου απλώνεται στο κέντρο της πόλης και η είσοδος επιτρέπεται σε αλλόθρησκους.

Στον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης.

Απαραίτητα έγγραφα
Οι Ελληνες πολίτες χρειάζονται βίζα για το Ιράν. Μπορείτε να την πάρετε από την πρεσβεία του Ιράν στην Αθήνα (Στρατηγού Καλάρη 16, τηλ.: 210 6741436, 210 6741783, 210 6741937, e-mail: irembatn@otenet.gr, www.iranembassy.gr

Το διαβατήριό σας πρέπει να έχει εξάμηνη ισχύ και να μην έχει βίζα εισόδου στο Ισραήλ.
Διαμονή
ΤΕΧΕΡΑΝΗ

Ο ιερός χώρος του Μαυσωλείου της Μασάντ.

Στην πολύβουη Τεχεράνη επιλέξτε ανάμεσα στα ξενοδοχεία: «Tehran Ferdowsi International Grand Hotel» (0098 (21) 66727026-31, www.ferdowsihotel.com), «Tehran Laleh Hotel» (0098 (21) 88965021-9, www.lalehhotel.com), «Tehran Escan Hotel» (0098 (21) 88837106, www.escanhotel.com) και «Tehran Khayyam Hotel» (0098 (21) 33116368, www.hotelkhayyam.com). ΙΣΦΑΧΑΝ
Στο ατμοσφαιρικό Ισφαχάν συστήνονται τα ξενοδοχεία: «Abbasi Hotel» (0098) (311) 2226010-19, www.abbasihotel.ir), «Kowsar International» (0098 (311) 6240230, www.hotelkowsar.com), «Esfahan Traditional Hotel» (0098 (311) 2232477, www.isfahanhotel.com) και «Ali Qapu» (0098 (311) 2312820, www.aliqapu.pih.ir).
ΣΙΡΑΖ
Προτείνονται τα ξενοδοχεία: «Eram Hotel» (0098 711 2300814, www.eramhotel.com), «Ηoma Ηotel» (0098 711 280009, www.homahotels.com) και «Ρars Ιnternational» (0098 711 2332255, www.pars-international-hotel.com). Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης υπάρχει το ξενοδοχείο «Apadana» (0098 72844 32636-38, www.hotel-apadana.com).
Φαγητό
Στην Τεχεράνη επιλέξτε τα εστιατόρια «Khayyam Traditional Restaurant», «Bistango», «Tarighat», «Neyeb» και «Alborz». Στο Ισφαχάν προτείνονται τα εστιατόρια «Iseman», «Maharaja» και «Shahrzad», ενώ στη Σιράζ τα εστιατόρια «Haji Baba Restaurant», «Yord Restaurant» και «Ηammum-e Vakil».
Κείμενο-φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Μητσάκης,   http://www.ethnos.gr/entheta