Έντυπη Έκδοση Επτά, Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2013
Τα μάθατε, «βρέθηκε ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αμφίπολη», είπαμε στον Ζαν Ιβ Αμπερέρ, τον Γάλλο αρχαιολόγο που ψάχνει εδώ και είκοσι τόσα χρόνια σε στεριά και θάλασσα για τα ίχνη της πόλης που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος το 331 π.Χ.
Το μουσουλμανικό τέμενος Nabi Daniel στην Αλεξάνδρεια που είναι πολύ πιθανό να έχει κτιστεί πάνω στον τάφο του ΜεγαλέξανδρουΤον βρήκαμε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου σκάβει σε μόνιμη βάση (έχει ανασύρει από τη θάλασσα αρχιτεκτονικά μέλη του Φάρου της Αλεξάνδρειας και έχει αποκαλύψει μια σειρά τάφων στην περιοχή Γκαμπαρί, όπου ήταν η περίφημη «Νεκρόπολη», την οποία αναφέρει και ο Στράβωνας, όπως επίσης πλούσιες κατοικίες με ψηφιδωτά).
Η απάντηση του διάσημου αρχαιολόγου από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν ένα τρανταχτό γέλιο. «Θέλετε να πείτε ότι βρέθηκε το σώμα;» μας είπε στη συνέχεια, καθώς οι σοβαροί αρχαιολόγοι δεν ψάχνουν για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά για το σώμα του, που χάθηκε όταν ο τάφος του, τον οποίο προσκυνούσαν αυτοκράτορες, βασιλιάδες και πλήθη θαυμαστών για οκτώ ολόκληρους αιώνες, καταστράφηκε. Ολες οι γραπτές πηγές τοποθετούν τον τάφο στην Αλεξάνδρεια. Υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές αρχαίων συγγραφέων, πραγματικά ρεπορτάζ της εποχής, που μιλούν για την επιβλητική πομπή που μετέφερε το 321 π.Χ. την ταριχευμένη σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τη Βαβυλώνα, όπου πέθανε (323 π.Χ.). Φαίνεται πως κράτησε σχεδόν δύο χρόνια η προετοιμασία της ταφής, δηλαδή η ταρίχευση του σώματος και η κατασκευή του μαυσωλείου στο οποίο τελικά ετάφη.
Σύμφωνα με τις περιγραφές, ο νεκρός Αλέξανδρος ήταν τοποθετημένος μέσα σε καταστόλιστη χρυσή λάρνακα την οποία μετέφερε χρυσή άμαξα που έσερναν 100 άλογα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε ζητήσει να ταφεί στο ναό του Αμμωνος Διός στην όαση της Σίβα (Quintus Curtius Rufus, Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου). Η μεταφορά της σορού ανατέθηκε από τη συνέλευση των εταίρων και σωματοφυλάκων του Αλεξάνδρου (Περδίκκας, Λεοννάτος, Πτολεμαίος, Πείθων, Αριστόνους και Αριδαίος) στον Αριδαίο.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 π.Χ.-20 π.Χ.), που έζησε πιο κοντά στα γεγονότα, αναφέρει σχετικά: «Επί δε την κατακομιδήν του σώματος και την κατασκευήν της αρμαμάξης της μελλούσης κομίζειν το σώμα του τετελευτηκότος βασιλέως εις Αμμωνα έταξαν Αριδαίον». Δηλαδή, η πομπή ξεκίνησε από τη Βαβυλώνα για την Αίγυπτο με επικεφαλής τον Αριδαίο και με τη χρυσοποίκιλτη «αρμάμαξα» την οποία ακολουθούσαν ολόκληρη στρατιά και πλήθος κόσμου (Διόδωρος, ΙΗ, 26).
Στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Συρία ο Πτολεμαίος του Λάγου, συμπολεμιστής του Αλεξάνδρου, αποφάσισε να αλλάξει δρόμο η πομπή και να μην ταφεί ο μέγας στρατηλάτης στο ναό του Αμμωνα, αλλά σε ένα πολυτελές μαυσωλείο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας: «Εκρινε (ο Πτολεμαίος) γαρ επί του παρόντος εις μεν Αμμωνα μη παρακομίζειν, κατά δε την εκτισμένην υπ' αυτού πόλιν (Αλεξάνδρεια) επιφανεστάτην ούσαν, σχεδόν τι των κατά την οικουμένην, αποθέσθαι. Κατεσκεύασεν ουν τέμενος κατά το μέγεθος και κατά την κατασκευήν της Αλεξάνδρου δόξης άξιον, εν ω κηδεύσας αυτόν...» (Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΗ', 28, 3-5).
Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν το ίδιο ακριβώς, ότι ετάφη σε μαυσωλείο στη θέση «Σώμα» ή «Σήμα», όπου βρίσκονταν και οι βασιλικοί τάφοι. «Μέρος δε και των βασιλείων εστί και το καλούμενον Σώμα... εν ω αι των βασιλέων ταφαί και η Αλεξάνδρου» σημειώνει ο Στράβωνας (Γεωγραφικά, XVII, C, 794, 1, 8). Συμφωνούν με τη θέση ο Αρριανός («Μετά Αλέξανδρον» Jacoby, F. Gr. Η., 156, αποσπ. 9, 25) και ο Δίων ο Κάσσιος (Ρωμ. Ιστ. 51, 15-16).
Ηταν μια αριστοκρατική συνοικία, την οποία πολλοί προσπαθούν να εντοπίσουν στη συμβολή της Οδού του Σώματος και της Κανωπικής Οδού, στη σημερινή πυκνοδομημένη αιγυπτιακή μεγαλούπολη, αλλά δεν τα έχουν καταφέρει.
Κάποιοι θεωρούν πως βρίσκεται στο λεγόμενο Υψωμα των Σωμάτων (Κομ-ελ-Δεμάς), στη θέση που βρίσκεται το μουσουλμανικό τέμενος Nabi Daniel, όπου θρυλείται ότι βρίσκεται η σορός του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι ο πρώην γεν. διευθυντής Αρχαιοτήτων Γιάννης Τζεδάκις, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας που πήγε το 1995 τη Σίβα όταν η αρχαιολόγος Λ. Σουβαλτζή υποστήριζε ότι βρήκε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πιστεύει πως θα έπρεπε να διερευνηθεί το τέμενος καθώς είναι γνωστό πως όταν μπήκαν οι μουσουλμάνοι στην Αλεξάνδρεια έκτισαν το μεγάλο αυτό τζαμί. Με δεδομένο ότι ο Αλέξανδρος ανήκει στους προφήτες που αναφέρονται στο Κοράνι, δεν αποκλείει να έχει κτιστεί το τέμενος πάνω στον τάφο του. Τον εκπλήσσει μάλιστα η άρνηση της Γενικής Γραμματείας Αρχαιοτήτων Αιγύπτου στο πρόσφατο αίτημα ξένων επιστημόνων να ελέγξουν το δάπεδο του τζαμιού με ηλεκτρονικά μέσα προκειμένου να δοθεί μια απάντηση στο ερώτημα.
Και συμπληρώνει ο κ. Τζεδάκις, δίνοντας και μία άλλη διάσταση στο όλο θέμα: «Πρέπει να υπάρχουν αραβικά κείμενα της εποχής εκείνης που να δίνουν πληροφορίες για τον τάφο. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι προσβάσιμες σε μας».
Ο περιηγητής Παυσανίας το 2ο αιώνα μ.Χ. στα Αττικά του (6, 3) εμπλέκει κάπως την υπόθεση, γιατί αναφέρει πως η πρώτη ταφή του Αλεξάνδρου έγινε από τον Πτολεμαίο Α' στη Μέμφιδα και ακολούθησε μεταφορά του από τον Πτολεμαίο Β' (γιο του πρώτου) στην Αλεξάνδρεια. Τα περί Μέμφιδος αναγράφονται και στο Πάριον Χρονικόν «Αλέξανδρος εις Μέμφιν ετέθη» (IG, ΧΙΙ, 5, 1, στ.112/Jacoby, FGrH, 239, απόσπ. Β, 11).
Ευρύτατες αναφορές έχουμε και για τις επισκέψεις των επωνύμων στο μνήμα του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Ο Δίων ο Κάσσιος αναφέρει στη «Ρωμαϊκή Ιστορία» του ότι τον τάφο του επισκέφθηκαν ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Σεπτίμιος Σεβήρος και ο Καρακάλλας. Σημειώνει, μάλιστα, ότι όταν ο Ιούλιος Καίσαρ μπήκε μέσα στο μαυσωλείο, έμεινε για ώρα σιωπηλός, όρθιος, κοιτάζοντας τον άριστα διατηρημένο νεκρό. Η συγκίνησή του ήταν τόσο μεγάλη, που όταν άγγιξε το πρόσωπο του Αλεξάνδρου, έσπασε ένα κομμάτι της μύτης του νεκρού! (Δίων Κάσσιος, 51, 16).
Ο Καίσαρ Αύγουστος πήγε κι αυτός και προσκύνησε τον τάφο μετά τη νίκη του στο Ακτιο το 31 π.Χ. κατατροπώνοντας τον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα. Πήγε για να προσφέρει στον επιφανή νεκρό ένα στεφάνι κι όταν οι οδηγοί του τον κάλεσαν να επισκεφθεί και τους τάφους της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, ο Αύγουστος τους απάντησε: «Ηρθα να δω έναν βασιλιά, και όχι νεκρούς!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου