Η πρόσληψη του φύλου από τον 19ο αιώνα ώς σήμερα

Του Χρίστου Μάη

Τον Απρίλιο του 2013 κυκλοφόρησε ο συλλογικός τόμος «(Αντι)μιλώντας στις βεβαιότητες. Φύλα, αναπαραστάσεις, υποκειμενικότητες», μια έκδοση του «Ομίλου για τη Μελέτη της Ιστορίας και της Κοινωνίας» την οποία επιμελήθηκαν μέλη της «Ομάδα Φύλου» που δραστηριοποιείται εντός του ομίλου.

Η έκδοση αποτελεί το «κλείσιμο» ενός κύκλου που άνοιξε δύο χρόνια πριν, τον Απρίλιο του 2011, με την άκρως επιτυχημένη ημερίδα που διοργάνωσαν τότε η «Ομάδα Φύλου» και ο «ΟΜΙΚ». Οπως επισημαίνουν οι επιμελήτριες και ο επιμελητής στην εισαγωγή του τόμου (Δήμητρα Βασιλειάδου, Παναγιώτης Ζεστανάκης, Μαρία Κεφαλά, Μαρία Πρέκα), δεν πρόκειται απλά για μια έκδοση πρακτικών, μια και «τα αρχικά κείμενα των ανακοινώσεων υποβλήθηκαν σε πολλαπλές επεξεργασίες, διευρύνθηκαν σε έκταση, άνοιξαν τους ορίζοντές τους σε επιπλέον ερωτήματα και αναλυτικά εργαλεία, ανταποκρίθηκαν, τελικά, στις αυξημένες προσδοκίες που δημιούργησαν οι αλλεπάλληλες αναψηλαφήσεις τους».


Γιατί όμως να θεωρηθεί αυτή η έκδοση κάτι ξεχωριστό, καινοτόμο, ή έστω κάτι που να αξίζει να διαβαστεί; Μια και πολλοί αρέσκονται να μιλάνε για το τέλος της Μεταπολίτευσης ας πάμε πίσω στις αρχές της.

Πέρασαν 35 χρόνια από το άρθρο της Ελένης Βαρίκα στο τχ. 15 του περιοδικού «Διαβάζω» για το γυναικείο κίνημα. Η παρέμβαση της Βαρίκα έκλεινε με την (ελληνόγλωσση) βιβλιογραφία για το γυναικείο κίνημα, η οποία δεν ξεπερνούσε τη μία σελίδα, με 14 τίτλους Ελλήνων συγγραφέων και 25 ξένων, με τη συντριπτική πλειονότητά τους να εκδίδεται στη μεταπολιτευτική περίοδο. Από τότε προφανώς έχουν αλλάξει πολλά, η Βαρίκα βρίσκεται μόνιμα στο Παρίσι, το «Διαβάζω» έχει κλείσει και η σχετική βιβλιογραφία είναι πολύ πλουσιότερη. Παρ” όλα αυτά, το μεγαλύτερο μέρος της καταπιάνεται είτε με ζητήματα που άπτονται του φεμινισμού καθ” εαυτού είτε με έρευνες που μελετούν τη γυναικεία εργασία.

Η τομή που επιφέρει ο τόμος αυτό, συνίσταται στη διεπιστημονικότητα που διατρέχει το σύνολο των 10 κειμένων, γραμμένων από ανθρώπους με διαφορετικές γνωστικές αφετηρίες, όπως τα πεδία της ιστορίας, της ανθρωπολογίας και της φιλοσοφίας. Τα κείμενα πραγματεύονται ζητήματα που χρονολογικά εκκινούν από τα τέλη του 19ου αιώνα και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Χωρίζονται σε τρεις επιμέρους θεματικές, που καταπιάνονται με ζητήματα ταυτότητας, λ.χ. η πρόσληψη του φύλου στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, κοινωνικές πρακτικές, όπως αυτή των κομμουνιστικών ρητορικών για τη γυναικεία εργασία, αλλά και έρευνες που αφορούν τις εννοιολογήσεις του «μη κανονικού», για παράδειγμα, όσον αφορά τη Σαπφώ, τη λεσβιακή λογοτεχνία και τον φεμινισμό στην Ελλάδα από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τον Μεσοπόλεμο. Θα πρέπει επίσης να τονιστεί πως οι συντελεστές παραδίδουν στους αναγνώστες μια άρτια, φιλολογικά και γραφιστικά, έκδοση, αντάξια του περιεχομένου του τόμου.

INFO Το βιβλίο παρουσιάζεται αύριο στις 8.30 μ.μ. στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-136) στο Θησείο. Θα το παρουσιάσουν η ιστορικός Εφη Αβδελά, ο κοινωνικός ανθρωπολόγος Μάνος Σπυριδάκης, ο ιστορικός Χρήστος Χρυσανθόπουλος και εκ μέρους των επιμελητών του η ιστορικός Μαρία Πρέκα

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 13/06/2013

,