Κεφαλονιά: Ευρήματα 7.000 ετών στο σπήλαιο «Δράκαινα»

Θερμού Μαρία  

 

Εκτίθενται από 7 ως 9 Ιουνίου στο Μουσείο Ακρόπολης, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:ΒΗΜΑ 7/6/13

 

 
Μία μικρή, αθέατη βραχοσκεπή, σε υψόμετρο 70 μέτρων, κατειλημμένη κατά το μεγαλύτερο μέρος της από ογκόλιθους  και  με  κατάρρευση τμήματος της  οροφής του συνεπεία των πολλών σεισμών του Ιονίου, το σπήλαιο Δράκαινα στο φαράγγι του Πόρου στην Κεφαλλονιά αφηγείται μια παλιά αλλά γοητευτική ιστορία: Πώς οι άνθρωποι πέρασαν από την Νεότερη Νεολιθική εποχή στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (αλλιώς από μέσα της 6ης π.Χ. χιλιετίας στα μέσα της 3ης) αρχίζοντας σιγά σιγά να διαμορφώνουν υποτυπώδεις «κοινωνικές» ομάδες και να συνέρχονται σε συναθροίσεις, που πλέον είχαν κοινωνικό και συμβολικό χαρακτήρα _παρά οικογενειακό. Πώς μπήκαν  δηλαδή  τα πρώτα - πρώτα θεμέλια για την μετέπειτα ανάπτυξη των κοινωνιών.


 Τα  ευρήματα  αυτά πρόκειται να  παρουσιάσουν  στο διεθνές συνέδριο «Κοινότητες σε μετάβαση. Οι περί του Αιγαίου Υστερες Νεολιθικές φάσεις (περ. 5000/4800-3200/3000 π.Χ.)»  οι ερευνητές δρ. Γεωργία Στρατούλη  και  Οδυσσέας Μεταξάς  με  την  ανακοίνωσή  τους «Διαβάζοντας τις κοινωνικές αλλαγές στο Σπήλαιο Δράκαινα»  κατά το τριήμερο 7 - 9  Ιουνίου.

Το σπήλαιο Δράκαινα είναι η κύρια πηγή  γνώσης των επιστημόνων  σχετικά με αυτήν την μακρινή εποχή, που χαρακτηρίζεται από φανερή αλλαγή τόσο στον υλικό πολιτισμό όσο και σε πτυχές της χρήσης του σπηλαίου.  Οι ανασκαφές στα νεολιθικά στρώματα αποκάλυψαν  έτσι ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως επάλληλα δάπεδα από ασβεστοκονίαμα ( μια ασυνήθιστη αν όχι μοναδική πρακτική για νεολιθικά σπήλαια στην Ελλάδα),  διάφορες εστίες, κατασκευασμένες από πέτρες κυκλικά  τοποθετημένες  καθώς και από τριπτά εργαλεία σε δεύτερη χρήση. Τα εργαλεία αυτά είναι  χιλιάδες  και προέρχονται   από την δραστηριότητα κυνηγών και τροφοσυλλεκτών της Παλαιολιθικής Εποχής για πολλές χιλιετίες (περ. 100000-10000 π.Χ.).

Πλήθος  μικρών ευρημάτων και διατροφικών καταλοίπων  έχουν έρθει επίσης στο φως .«Την ιδιαιτερότητα της νεολιθικής δραστηριότητας στη Δράκαινα μαρτυρά η σύνθεση του αρχαιολογικού υλικού της, καθώς εκτός από τις  εστίες, έχουν εντοπισθεί θρυμματισμένοι σπόροι σιτηρών και οσπρίων για γρήγορη παρασκευή  τροφής,  κατάλοιπα από κατανάλωση θηραμάτων, αλλά και επιλεγμένων τμημάτων από πρόβατα, κατσίκες και χοίρους, μεγάλος αριθμός αιχμών βελών (άνω των 220 σε αριθμό), πρόχειρων εργαλείων από πυριτόλιθους για τεμαχισμό, αλλά και λίθινων τριβείων και τριπτήρων για παρασκευή χρωστικών, ακόμη αγγεία για παρασκευή και  κατανάλωση τροφών και υγρών, καθώς και πήλινα σκεύη και κοσμήματα που σκόπιμα θραύστηκαν ή/και εναποτέθηκαν στη σπηλιά»,  αναφέρει η δρ  Γεωργία Στρατούλη,  αρχαιολόγος της ΙΖ′ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος  στην  σπηλιά της Δράκαινας.

Οι  ειδικοί  εξάλλου  δίνουν  μεγάλη σημασία στα δάπεδα  εντός της  σπηλιάς  αφού,  σύμφωνα  με τις ενδείξεις  θεωρείται  ότι σήμαιναν μία πρακτική  σφραγίσματος του παρελθόντος, πιθανώς για την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής.  «Η σύνθεση του αρχαιολογικού υλικού μεταξύ των ασβεστοδαπέδων υποδηλώνει ίσως και κάποιας μορφής "τελετών  ενηλικίωσης", οι οποίες συνδυάζονταν με την κατανάλωση ή και το μοίρασμα τροφής, την κατασκευή συγκεκριμένων εργαλείων καθώς και χρωστικών για την κόσμηση του σώματος (τατουάζ), αλλά και με κυνηγετικές εξορμήσεις συμβολικής σημασίας», επισημαίνει η κυρία Στρατούλη.  Γι  όλους  αυτούς  τους  λόγους  άλλωστε η είδηση για την εύρεση αυτού του  εξαιρετικά σπάνιου για τον ελληνικό χώρο νεολιθικού νήματος, ηλικίας 7.000 ετών, έκανε τον γύρο του κόσμου το 2011.

Η μελέτη   επομένως  όλον των ευρημάτων  σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα αρχαιομετρικών, παλαιοοικολογικών και πετρογραφικών ερευνών  μπορεί να βοηθήσει  την ανασύνθεση της βιογραφίας της θέσης και στην κατανόηση της σημασίας του σπηλαίου για τις νεολιθικές κοινότητες.

Να  σημειωθεί  μάλιστα ότι  το  σπήλαιο  χρησιμοποιήθηκε  εκ  νέου στα  ιστορικά χρόνια  συγκεκριμένα από το τέλος του 7ου ως τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.  ως αγροτικό  ιερό αφιερωμένο στις Νύμφες, όπως βεβαιώνεται από εγχάρακτες επιγραφές σε αγγεία του 3ου αι. π.Χ. Επίσης, το λατρευτικό χαρακτήρα του σπηλαίου απέδειξαν και υπολείμματα πυρών, πολλά οστά αιγοπροβάτων και άλλων οικόσιτων ζώων, χρηστική αλλά και λεπτή αναθηματικού τύπου κεραμική, καθώς και πήλινα εικονιστικά αφιερώματα, δηλαδή προτομές, ανάγλυφα πλακίδια και ειδώλια.