Το αρχείο της ιστορικής μνήμης
Η προσωπική βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου, ένας ανεκτίμητος θησαυρός όχι μόνο για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων αλλά για όλη την Ελλάδα, άνοιξε πρόσφατα τις πύλες της σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο κτήριο της οδού Υψηλαντών και πλέον, μετά από σχεδόν 60 χρόνια, είναι προσβάσιμη στο ευρύ κοινό.
Η μουσειακή συλλογή που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, περίπου 8.500 τόμους βιβλίων, παλαιότυπα από το 1513, περιοδικά της εποχής, Εφημερίδες της Κυβερνήσεως από το 1830 και το προσωπικό σημειωματάριο του μεγάλου Κρητικού πολιτικού, δεν αποτελεί μονάχα μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τους ερευνητές αλλά και ένα καθρέπτη για της ευρυμάθειας του Ελευθερίου Βενιζέλου που, όπως προκύπτει, υπήρξε δεινός βιβλιοφάγος...
Η εφημερίδα μίλησε με την προϊσταμένη Βιβή Χουδαλάκη για τις περιπέτειες της συλλογής, που κινδύνεψε να καταστραφεί ολοσχερώς κατά τη γερμανική κατοχή, αλλά και τη βιβλιοθηκονόμο Αρετή Καρβέλη η οποία φώτισε πτυχές της προσωπικότητας του Βενιζέλου όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα από την προσωπική του βιβλιοθήκη.
ΔΙΑ ΠΥΡΟΣ...
Ανατρέχοντας στο παρελθόν της συλλογής η κα Χουδαλάκη τόνισε ότι ο Βενιζέλος είχε μεταφέρει τα βιβλία του στο σπίτι του στη Χαλέπα κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου: «Τα βιβλία ήρθαν σε κούτες συσκευασμένα και ξεπερνούσαν τις 100. Τοποθετήθηκαν στο σπίτι του στη Χαλέπα. Στη διάρκεια όμως του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το σπίτι επιτάχθηκε από τους Γερμανούς με συνέπεια πολλά από τα βιβλία του να καούν και άλλα να πωληθούν. Οταν αυτά τα γεγονότα έφτασαν στα αυτιά του τότε δημάρχου Νικολάου Σκουλά, ο οποίος ειδοποιήθηκε όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο του για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ανιψιό του Βενιζέλου, φρόντισε μαζί με τον Νικόλαο Τωμαδάκη και μια ομάδα εργατών, να πάρουν τα βιβλία από το σπίτι του Βενιζέλου και να τα μεταφέρουν στο Ιστορικό Αρχείο που βρισκόταν στο Παλιό Τελωνείο και προϊστάμενος του οποίου ήταν τότε ο Τωμαδάκης. Αργότερα, το 1957, ο γιος του Βενιζέλου και η Ελενα παραχώρησαν τη συλλογή στον Δήμο Χανίων και έκτοτε παρέμειναν εδώ ως δωρεά».
ΕΥΡΥΜΑΘΗΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ρωτήσαμε τη βιβλιοθηκονόμο Αρετή Καρβέλη η οποία ανέλαβε την οργάνωση της συλλογής, τι εικόνα μπορεί να αποκομίσει κανείς από τη βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου για την προσωπικότητά του: «Από τη βιβλιοθήκη μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο Βενιζέλος ήταν ένας άνθρωπος μορφωμένος με μεγάλη γκάμα ενδιαφερόντων. Ενα μεγάλο κομμάτι αφορά σε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες, αλλά και το Δίκαιο. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνουν βιβλία με ιστορικό περιεχόμενο», τόνισε η κα Καρβέλη και υπογράμμισε: «Βιβλία όμως υπάρχουν σε όλες τις θεματικές κατηγορίες όπως ιατρική, φιλοσοφία, γεωργία κ.λπ.. Η γκάμα είναι πολύ μεγάλη ενώ υπάρχει και μια μεγάλη συλλογή από περιοδικά και Εφημερίδες της Κυβερνήσεως από τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1830.
Η βιβλιοθήκη δείχνει λοιπόν έναν άνθρωπο με ανοιχτούς ορίζοντες, πάθος για την ιστορία αλλά και μεγάλο ενδιαφέρον για θέματα επικαιρότητας».
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το στοιχείο ότι πολλά βιβλία φέρουν στο περιθώριο των σελίδων σημειώσεις και παρατηρήσεις του Βενιζέλου, γεγονός που αποδεικνύει ότι τα βιβλία δεν αποτελούσαν ένα... στολίδι για τη βιβλιοθήκη αλλά έρχονταν σε καθημερινή επαφή με τον ιδιοκτήτη τους.
«Τα βιβλία δείχνουν ότι είναι διαβασμένα καλά. Σε ό,τι αφορά τις σημειώσεις του καταλαβαίνει κανείς πόσο σχολαστικός και καλλιγράφος ήταν. Οι καταγραφές του είναι στην άκρη της σελίδας, δεν σκέπαζαν τα γράμματα και ήταν προσεκτικός. Η γραφή του ήταν άψογη και δεν συναντάμε μουτζούρες ή λάθη», ανέφεραν οι κυρίες Χουδαλάκη και Καρβέλη, ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον, όπως τόνισαν, παρουσιάζει το προσωπικό του σημειωματάριο όπου συναντά κανείς καταγραφές από καθημερινά ραντεβού που είχε μέχρι παρατηρήσεις για την πρόοδο της μετάφρασης του Θουκυδίδη που έκανε εκείνη την περίοδο.
Εντυπωσιακό είναι ακόμα το γεγονός ότι τα περισσότερα βιβλία της συλλογής είναι ξενόγλωσσα, και ειδικότερα στα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά, ενώ υπάρχουν και κάποια λίγα στα τούρκικα και τα ρώσικα.
Ο Βενιζέλος, ωστόσο, εκτός από φανατικός αναγνώστης φαίνεται ότι ενίοτε λειτουργούσε και ως συλλέκτης, συγκεντρώνοντας παλαιότυπα, δηλαδή παλιές εκδόσεις, εκ των οποίων η παλαιότερη χρονολογείται από το 1513, ενώ ξεχωριστή θέση στη βιβλιοθήκη του κατέχει μια μικρή συλλογή με βιβλία που αφορούν την Κρήτη με σπάνιες εκδόσεις που
-όπως επεσήμαναν οι υπεύθυνες της Βιβλιοθήκης Χανίων- δεν υπάρχουν σε καμία άλλη βιβλιοθήκη.
Άξιο αναφοράς είναι ακόμα το γεγονός ότι πολλά από τα βιβλία της συλλογής Βενιζέλου φέρουν ιδιόχειρες αφιερώσεις των συγγραφέων τους, ενώ ειδικότερα για το κομμάτι της φιλολογίας και της λογοτεχνίας υπάρχει έντονο το αποτύπωμα της γυναίκας του Ελενας η οποία φέρεται πως αγαπούσε ιδιαίτερα τις γαλλικές εκδόσεις αλλά και τις καλές, φροντισμένες βιβλιοδεσίες.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΚΟΥΛΑΚΗΣ:
Η σπουδαιότερη δωρεά προς τον Δήμο Χανίων
Για τις προσπάθειες ανάδειξης της συλλογής Βενιζέλου μίλησε στα "Χ.Ν." ο δήμαρχος Χανίων Μανώλης Σκουλάκης ο οποίος τόνισε ότι «μετά από προσπάθειες δύο και πλέον χρόνων ως Δημοτική Αρχή, διαμορφώσαμε τις κατάλληλες λειτουργικές προϋποθέσεις και συνθήκες ώστε να μπορεί να είναι επισκέψιμη για το αναγνωστικό κοινό -στον χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων- η προσωπική Βιβλιοθήκη του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου η οποία
-σημειωτέον- αποτελεί και τη σπουδαιότερη δωρεά προς τον Δήμο Χανίων και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη».
«Η προσωπική Βιβλιοθήκη του Εθνάρχη
-η δωρεά της οποίας έγινε προς τον Δήμο Χανίων από την ίδια την Ελενα Βενιζέλου, το 1957- αποτελεί μια μοναδική μουσειακή συλλογή αλλά παράλληλα είναι και μια 'ζωντανή' βιβλιογραφική συλλογή, αφού τα περισσότερα βιβλία αυτής καλύπτουν θέματα κλασικής φιλολογίας, ιστορίας και λογοτεχνίας, οικονομικών και πολιτικών επιστημών, θέματα δηλαδή που ενδιαφέρουν και το σημερινό αναγνώστη, μελετητή και ερευνητή. Πλέον, οι αναγνώστες και οι ερευνητές των Χανίων -και όχι μόνο- θα έχουν πρόσβαση σε 7.177 τίτλους ιστορικών βιβλίων και αρχείων, πολλά από τα οποία περιέχουν χειρόγραφες αφιερώσεις από σπουδαίους συγγραφείς που προσέφεραν τα έργα τους στον Ελευθέριο Βενιζέλο, σε 378 τίτλους περιοδικών και στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως από το 1833», δήλωσε ο κ. Σκουλάκης.
Για το ίδιο θέμα η προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης Βιβή Χουδαλάκη σημείωσε σχετικά ότι η αξιοποίηση της συλλογής Βενιζέλου έγινε εφικτή έπειτα από την αντιμετώπιση των ζητημάτων της μηχανογράφησης όλου του υλικού της βιβλιοθήκης αλλά και της καλύτερης αξιοποίησης των χώρων που διαθέτει: «Μετά από αυτά τα δύο σοβαρά ζητήματα φροντίσαμε να διαμορφώσουμε τον χώρο που στεγάζεται η προσωπική βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου η οποία βρισκόταν στην ίδια αίθουσα, τακτοποιημένη μεν, αλλά με ντέξιον που θύμιζαν περισσότερο αποθήκη», επεσήμανε η κα Χουδαλάκη και πρόσθεσε ότι εκτός από την ανακαίνιση με την κατάλληλη διαρρύθμιση και τα καινούργια ράφια που τοποθετήθηκαν, πραγματοποιήθηκε απεντόμωση των βιβλίων από εξειδικευμένη εταιρεία της Αθήνας, ενώ η συλλογή μηχανογραφήθηκε και ταξινομήθηκε.
«Η συλλογή είναι μια μουσειακή συλλογή, όπου οι αναγνώστες μας μπορούν να την επισκέπτονται και οι ερευνητές να εργάζονται σε αυτό τον χώρο, ενώ παράλληλα πραγματοποιούμε ξεναγήσεις σε σχολεία που μας επισκέπτονται», ανέφερε η κα Χουδαλάκη και συμπλήρωσε ότι η αξία του υλικού δεν έγκειται μόνο στο γεγονός ότι αποτελεί την προσωπική συλλογή του Ελευθερίου Βενιζέλου αλλά και στο ότι περιέχει υλικό ανεκτίμητο και σπάνιο όπως και προσωπικά αντικείμενα του Κρητικού πολιτικού.
http://www.haniotika-nea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου