Ο Λόρκα επέστρεψε στη Νέα Υόρκη

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 7 Ιουνίου 2013

 

Ημέρα των γενεθλίων του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα προχθές και η Νέα Υόρκη γιόρτασε την επέτειο γέννησής του (5 Ιουνίου του 1898) με ένα κοντσέρτο της Πάτι Σμιθ κι άλλες 25 εκδηλώσεις που έχουν ήδη αρχίσει, με κορυφαία την έκθεση που λειτουργεί στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης.

Οι Νεοϋορκέζοι έχουν στη διάθεσή τους έναν διαδραστικό χάρτη που παρουσιάζει όλα τα σημεία στα οποία περπάτησε ο ποιητής όταν έμεινε στην αμερικανική μεγαλούπολη και ενδεχομένως εμπνεύστηκε από αυτήν. Οσοι επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματά του, μπορούν να δουν το διαδραστικό χάρτη που είναι διαθέσιμος και ηλεκτρονικά: //www.fsgworkinprogress.com/LorcaMap/index.html).


Ο Λόρκα πήγε στη Νέα Υόρκη το 1929 με σκοπό να σπουδάσει την αγγλική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, αλλά η κύρια επιδίωξή του ήταν να γνωρίσει την αναδυόμενη τότε πρωτεύουσα του πνεύματος και της τέχνης. Είχε μόλις βγει λαβωμένος από έναν απαγορευμένο έρωτα, ένιωθε απελπισμένος και συντετριμμένος και ο μέντοράς του τον έστελνε εκεί για να ξεχαστεί. Η πρώτη εντύπωσή του για την πόλη ήταν αρνητική. «Η Νέα Υόρκη μοιάζει απαίσια, αλλά γι' αυτόν ακριβώς το λόγο πηγαίνω εκεί», σημείωνε. Τελικά, αυτή η «απαίσια» πόλη τον ενέπνευσε για ένα από τα σημαντικότερα έργα του: «Ποιητής στη Νέα Υόρκη». Αυτός είναι και ο γενικός τίτλος όλων των εκδηλώσεων που απλώνονται στην πόλη (ώς τις 20 Ιουνίου). Την ευθύνη της οργάνωσής τους έχει μεταξύ άλλων και το Ιδρυμα Λόρκα, που μαζί με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης οργάνωσε την έκθεση με τίτλο «Επιστροφή αύριο».
Αυτές οι δύο πολυσήμαντες λέξεις είναι φορτισμένες και με το τραγικό τέλος του ποιητή. Λίγες εβδομάδες πριν από τη σύλληψη και εκτέλεσή του από το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο, είχε πάει στη Μαδρίτη για να συναντήσει έναν εκδότη για τη δημοσίευση της μεγαλειώδους ποιητικής του σύνθεσης την οποία είχε γράψει εν θερμώ κατά την περίοδο της διαμονής του στη Νέα Υόρκη (1929-1930). Αρχικά δίσταζε να την κυκλοφορήσει. Τελικά το αποφάσισε. Σκόπευε μάλιστα να δώσει και μια διάλεξη για να εξηγήσει τα κρυμμένα σύμβολα. Ηταν 12 Ιουλίου του 1936 όταν πήγε στον εκδοτικό οίκο του Χοσέ Μπεργκαμίν, αλλά αυτός έλειπε και ο Λόρκα τού άφησε ένα σημείωμα «Επιστροφή αύριο». Το «αύριο» δεν ήρθε ποτέ. Ενα μήνα μετά συνελήφθη και δολοφονήθηκε. Ηταν 18 ή 20 Αυγούστου. Ο τάφος του ακόμη αναζητείται, καθώς οι δημοκρατικοί Ισπανοί δεν απολάμβαναν της τιμής ενός τάφου. Δεν έπρεπε να έχουν μνήμα, για να μην υπάρχει Μνήμη.
Στην έκθεση της Public Library με τίτλο «Back tomorrow» παρουσιάζεται για πρώτη φορά το χειρόγραφο της συλλογής «Ποιητής στη Νέα Υόρκη». Το χειρόγραφο αυτό διασώθηκε από τον Μπεργκαμίν, ο οποίος δραπέτευσε μ' αυτό στις αποσκευές του από τη φλεγόμενη τότε Ισπανία. Πήγε στη Λατινική Αμερική, αλλά οι περιπέτειες του χειρογράφου συνεχίστηκαν. Μετά την πρώτη έκδοσή του, το 1940, εξαφανίστηκε. Τελικά, οι 96 σελίδες που είχε γράψει με το χέρι του ο Φεντερίκο βγήκαν σε δημοπρασία στους Christie's το 2003 και το Ιδρυμα Λόρκα τις αγόρασε από έναν άνεργο Μεξικανό αντί 120 χιλιάδων στερλινών. Το περίφημο χειρόγραφο εκτίθεται μαζί με γράμματα του ποιητή από την εξάμηνη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, όπως επίσης σκίτσα που είχε ο ίδιος σχεδιάσει, την κιθάρα του, την κάρτα εισόδου του στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη κ.ά.

Ν. Κ.-Ρ.