Αποκαΐδια έγινε το αρχείο της ΕΔΑ

Μέρες καιγόταν στα Τουρκοβούνια

Το αρχείο της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) κατασχέθηκε από τα γραφεία της, που βρίσκονταν επί της οδού Αριστείδου 6, στις 22 Απριλίου 1967, μία ημέρα μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

 

Ο Ηλίας Ηλιού μιλάει σε συγκέντρωση της ΕΔΑ Οι υπηρεσίες της Ασφάλειας δεν κατάσχεσαν μόνο αρχειακό υλικό και έγγραφα, αλλά και έπιπλα, γραφεία, βιβλιοθήκες και καρέκλες! Αμέσως τέθηκαν στη διάθεση της Γενικής Διευθύνσεως Εθνικής Ασφάλειας (ΓΔΕΑ), για να αντιμετωπιστεί... ο κομμουνιστικός κίνδυνος.

Το μέγεθος αυτής της κατάσχεσης διογκώθηκε -για λόγους εντυπωσιασμού- με τη γλώσσα των αριθμών διά στόματος Γεωργίου Παπαδοπούλου, ο οποίος σε συνέντευξη Τύπου με αντιπροσώπους του ελληνικού και του ξένου Τύπου ανέφερε: «Πρόκειται περί υλικού το οποίον διά να μεταφερθή από τους χώρους εις τους οποίους ευρέθη εχρειάσθησαν 70 οχήματα των τριών τόννων».
Γεγονός που σχολιάζει η ιστορικός Ιωάννα Παπαθανασίου στην πολύτιμη μελέτη της «Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά - Αρχείο 1951-1967» (συνέκδοση «Θεμελίου» και Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, 2001), για την οποία συνεργάστηκε με την Αντα Κάπολα και τον Γιάννη Παπαθεοδώρου:
«(...) Ο αριθμός των 70 οχημάτων εξακολουθεί να είναι υπερβολικός και προφανώς αφορά στο σύνολο των κατασχέσεων τόσο στα γραφεία της ΕΔΑ σε όλη την Ελλάδα όσο και στις εφημερίδες "Αυγή" και "Δημοκρατική Αλλαγή"».
Η ΕΔΑ -πάντα κατά την ερευνήτρια Ιωάννα Παπαθανασίου- δεν διέθετε οργανωμένο αρχείο με την έννοια του αυτόνομου τμήματος ή μίας ειδικής υπηρεσίας. Περισσότερο ήταν ένα αρχείο Τύπου που λειτούργησε στο πλαίσιο της Τεχνικής Γραμματείας του κόμματος. Κυρίως ημερήσιος Τύπος και αποδελτιώσεις των ημερήσιων εφημερίδων και περιοδικών, ταξινομημένα υποδειγματικά από τον δικηγόρο Γ. Χριστόπουλο.
 

Το κινητό βιβλιοπωλείο του «Θεμελίου» που φιλοτέχνησε ο Μποστ, στη Γ' Μαραθώνια Πορεία (1964) Το αρχείο που κατασχέθηκε από την οδό Αριστείδου 6 κάηκε ή πολτοποιήθηκε. Η επικρατέστερη εκδοχή, όπως συνάγεται από την έρευνα, είναι ότι κάηκε. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες των Τάκη Μπενά και Παναγιώτη Κατερίνη, «στα τέλη Μαΐου 1967, για αρκετές μέρες στην Ανω Κυψέλη ο άνεμος έφερνε καπνό με αποκαΐδια χαρτιού και εφημερίδων. Σε μια χωματερή στα Τουρκοβούνια είχαν κάψει το άχρηστο αρχείο Τύπου της ΕΔΑ (...)».
«Η μνήμη δεν έπαιξε ένα ακόμη παιχνίδι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το αρχείο ταυτίστηκε ορθά με το αρχείο Τύπου, γιατί τα υπόλοιπα έγγραφα που κατασχέθηκαν από τα γραφεία της ΕΔΑ δεν αποτελούσαν ενιαίο σώμα, αλλά υλικά που συγκεντρώθηκαν από τα διάφορα τμήματα και τους τομείς του κόμματος και από τα συρτάρια των γραφείων», επισημαίνει η Ιωάννα Παπαθανασίου.
Τα «άλλα υλικά» ήταν χειρόγραφα, πολυγραφημένα, δακτυλόγραφα, κατάστιχα, έντυπα και πολλαπλά αντίγραφα εγγράφων, που κάλυπτε την περίοδο από την ιδρυτική πράξη, το 1951, έως ημερολόγια με χρεωμένες συναντήσεις για την 21η Απριλίου 1967.

 

Το τελευταίο έγγραφο, το οποίο εκ των υστέρων κατασχέθηκε, ήταν η προκήρυξη της Διοικούσας Επιτροπής της 30ής Απριλίου 1967 και το φιλμ εκτύπωσής της. Σ' αυτήν προβλέπεται προφητικά ότι η δικτατορία θα προκαλέσει το διαμελισμό της Κύπρου, όπερ και εγένετο:
«Ο σκοπός είναι φανερός: να υπηρετηθούν τα συμφέροντα των πιο σκοτεινών δυνάμεων της ξένης και ντόπιας αντίδρασης. Να διασφαλιστεί η ασυδοσία των ξένων μονοπωλίων για τη ληστεία του εθνικού πλούτου και την εκμετάλλευση του ιδρώτα του λαού μας. Να στερεωθή η κυριαρχία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην Πατρίδα και να σφαγιαστεί για χάρη του το Κυπριακό».
Αξίζει να παραθέσουμε άλλο ένα απόσπασμα, στο οποίο τονίζεται ο διαπαραταξιακός και διακομματικός χαρακτήρας της προκήρυξης:
«Αμεσοι στόχοι της πάλης κάθε πατριωτικής δημοκρατικής δύναμης, ανεξάρτητα από το αν ανήκει στην Αριστερά, το Κέντρο ή τη Δεξιά, είναι: η ανατροπή των πολιτικών εγκλημάτων που σχεδιάζονται, το σταμάτημα των διωγμών και της τρομοκρατίας. Η ανατροπή της παράνομης κυβερνητικής χούντας. Η συγκρότηση κυβέρνησης απ' όλα τα κόμματα, για την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών και του κοινοβουλευτισμού, για την επάνοδο στην ομαλότητα με ελεύθερες εκλογές».
Η χουντική προπαγάνδα, για να αντιμετωπίσει τον «κομμουνιστικόν κίνδυνον», εξέδωσε ένα φυλλάδιο μεσαίου μεγέθους και 78 σελίδων, που διανεμήθηκε δωρεάν, με τον τίτλο «Η κομμουνιστική υπονόμευσις του έθνους. Τα αρχεία αποκαλύπτουν».
«Το φυλλάδιον αυτό ουδέν άλλο προσφέρει παρά την ταξινόμησιν και εκτύπωσιν της αληθείας, που αποτελεί πλέον συνείδησιν του Εθνους. Της αληθείας ότι ο κομμουνισμός είχεν υπονομεύσει την Ελλάδα, τον Λαόν και την Δημοκρατίαν, εις βαθμόν ώστε μόνον οι τυφλοί να μην το είχον αντιληφθή», διαβάζουμε στη σελίδα 5 της εισαγωγής. Είχε προηγηθεί η κυκλοφορία ενός μικρού εντύπου με τον τίτλο «ΕΔΑ-ΚΚΕ», που επικεντρωνόταν στην ιδεολογική και πολιτική σχέση της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς με το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ enet.gr