Η έκθεση «Chagall: Modern Master» στην Tate Liverpool
Οι Βρετανοί οργανώνουν την πρώτη μεγάλη παρουσίαση του Μαρκ Σαγκάλ εδώ και 15 χρόνια και αποκαλύπτουν πλευρές του που δεν είχαμε προσέξει. Οπως τη σχέση του με τη ρωσική πρωτοπορία και τα ευρωπαϊκά μοντέρνα ρεύματα
Της Παρής Σπίνου
Μια φρέσκια ματιά στη συναρπαστική ζωγραφική του Μαρκ Σαγκάλ (1887-1985), ο οποίος δημιούργησε μερικές από τις πιο ποιητικές, γεμάτες χρωματικές εντάσεις εικόνες του 20ού αιώνα, ρίχνει η έκθεση «Chagall: Modern Master», που μόλις εγκαινιάστηκε στην Tate Liverpool (μέχρι 6 Οκτωβρίου). Eίναι η πρώτη μεγάλη παρουσίαση του έργου του ρωσοεβραίου ζωγράφου στη Βρετανία εδώ και 15 χρόνια, ενώ αναδεικνύει τη σχέση του με τη ρωσική πρωτοπορία, αλλά και με τα ευρωπαϊκά μοντέρνα ρεύματα, που διαμόρφωσαν το ιδιαίτερο λεξιλόγιό του.
Με σημαντικά έργα ζωγραφικής και σχέδια, η έκθεση ακολουθεί την πορεία του Σαγκάλ από τις πρώιμες ναΐφ αφηγήσεις, στη διαμόρφωση ενός μοναδικού ύφους που συνδυάζει φοβ, κυβιστικές, εξπρεσιονιστικές, σουπρεματιστικές επιρροές, ενώ ταυτόχρονα εκφράζει την εβραϊκή κουλτούρα του.
Το αφιέρωμα επικεντρώνεται στα χρόνια που ο Σαγκάλ πέρασε στο Παρίσι πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην έκθεσή του στο Βερολίνο το 1914, και την εποχή που έζησε στη Ρωσία, κατά την Επανάσταση του 1917. Οι πλούσιες εμπειρίες αυτών των χρόνων ενίσχυσαν την προσωπική οπτική του γλώσσα. Τα διαχρονικά θέματά του όπως η αγάπη, ο πόνος, ο θάνατος, οι αυτοπροσωπογραφίες του, τα πορτρέτα των αγροτών και των μουσικών, οι απεικονίσεις του τσίρκου, αποτέλεσαν τον πυρήνα της τέχνης του στη μακρόχρονη πορεία του.
Γεννημένος στο Βιτέμπσκ της σημερινής Λευκορωσίας, ο Σαγκάλ μεγάλωσε σε αυστηρό εβραϊκό πλαίσιο. Από μικρός έμαθε βιολί και η αγάπη του για τη μουσική αντικατοπτρίζεται στα έργα του, όπως και η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο. Στο έργο «I and the Village» (1910) με τις φόρμες του κυβισμού βγάζει θραύσματα από τη γενέτειρά του: μια εκκλησία με τρούλο, χρωματιστά σπίτια, ένα χωρικό, το κεφάλι μιας αγελάδας και άλλα στοιχεία του ρωσικού τοπίου.
Το 1909 ο Σαγκάλ γνώρισε στην Αγία Πετρούπολη την Μπέλα Ρόζενφελντ, κόρη Εβραίου κοσμηματοπώλη την οποία παντρεύτηκε, ενώ της αφιέρωσε αρκετούς από τους πίνακές του. Στο έργο «Τhe poet reclining» (1915), που φιλοτέχνησε νιόπαντρος, τον βλέπουμε ξαπλωμένο στο γρασίδι, με φόντο το δάσος να απολαμβάνει τη φύση, κάτω από έναν μοβ ουρανό. Εξίσου λυρικές συνθέσεις παρουσιάζουν τη σύζυγο και τη κόρη του.
Οταν το 1910 ταξίδεψε στο Παρίσι ήρθε σε επαφή με το έργο των Γκογκέν, Bαν Γκογκ, Ματίς, ενώ συνδέθηκε με τον ποιητή Γκιγιόμ Απολινέρ, ο οποίος προωθούσε τους πίνακές του.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρήκε στη Ρωσία, και παρότι επεδίωξε να αποφύγει τη στράτευση, τελικά τοποθετήθηκε σε μια οικονομική υπηρεσία στην Αγία Πετρούπολη. Μετά τα γεγονότα της Ρωσικής Επανάστασης, διορίστηκε επίτροπος Καλών Τεχνών στο Βιτέμπσκ.
Εκεί οργάνωσε εκθέσεις και επαναλειτούργησε τη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου κατόρθωσε να συγκεντρώσει σημαντικούς δασκάλους όπως ο Ελ Λισίτσκι και ο Καζιμίρ Μαλέβιτς. Εχοντας επιφυλάξεις για την επανάσταση, και ειδικότερα σε ό,τι αφορούσε τις ιδέες της για την τέχνη, ο Σαγκάλ παραιτήθηκε το Μάιο του 1920 και μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ανέλαβε τη διακόσμηση του Εβραϊκού Θεάτρου της πόλης. Το 1923 εγκαταστάθηκε εκ νέου στο Παρίσι, όπου άρχισε να εκθέτει, ενώ η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται και στις ΗΠΑ.
Δυτικός, Ρώσος ή Εβραίος; Φαίνεται πως ο διχασμός κυρίευσε τη ζωή και το έργο του, με μόνη σταθερά την εβραϊκή του ταυτότητα. «Σε γενικές γραμμές μισώ το Παρίσι και όλη τη σύγχρονη τέχνη, αν και δυστυχώς είμαι μισός Γάλλος!» έγραφε ο 25χρονος Σαγκάλ στο στούντιό του στη Μονμάρτη, στις αρχές του 1912. «Νομίζω ότι είναι αδύνατο να μας συγχέουν με τη Δύση… δεν ξέρω το μέλλον, αλλά χωρίς αμφιβολία η αλήθεια και η καθαρότητα είναι στην ανατολική πλευρά μας».
Από την άλλη σημείωνε στη αυτοβιογραφία του. «Κατάλαβα γιατί δεν μπορούσα να συμμαχήσω με τη Ρωσία και τη ρωσική τέχνη. Γιατί η γλώσσα μου είναι ξένη προς αυτήν. Γιατί δεν με εμπιστεύονται. Γιατί ο κύκλος των καλλιτεχνών με αγνόησε. Γιατί στη Ρωσία είμαι μόλις ο πέμπτος τροχός. Δεν μπορώ να μιλήσω γι” αυτό πια. Αγαπώ τη Ρωσία…»
p.spinou@efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου