Μπιενάλε Βενετίας: Βραβείο σε ένα μουσείο-σουπερμάρκετ

Η συμμετοχή της Ανγκόλας έκανε την έκπληξη στην Μπιενάλε Βενετίας κερδίζοντας τον Χρυσό Λέοντα

Ο Εντσον Τσάγκας από την Ανγκόλα ποζάρει περιχαρής με τον Χρυσό Λέοντα της 55ης Μπιενάλε Βενετίας στον χώρο της εικαστικής του εγκατάστασης

 

 

 

Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στους κήπους της Βενετίας το Σάββατο λίγο πριν από το μεσημέρι. Τον Χρυσό Λέοντα καλύτερης εθνικής συμμετοχής κέρδισε η Ανγκόλα. Την ώρα που οι νικητές πανηγύριζαν στο βάθρο με το αγαλματάκι αγκαλιά, οι περισσότεροι αναρωτιούνταν πού βρισκόταν το περίπτερο των νικητών, ποιος ήταν ο καλλιτέχνης, τι είχε επιτέλους αυτό το περίπτερο που άφησε πίσω του μεγάλα φαβορί, όπως ήταν η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, ακόμη και η Ελλάδα, η οποία ακουγόταν πολύ φέτος, καθώς το έργο του Στέφανου Τσιβόπουλου «Ιστορία Μηδέν» είχε καταφέρει να κερδίσει το ενδιαφέρον όχι μόνο του διεθνούς Τύπου, αλλά και των επισκεπτών που γέμιζαν ασφυκτικά το ελληνικό περίπτερο.

 

Χρειάστηκε λιγότερο από μισή ώρα για να αλλάξει το τοπίο άρδην. Οι τεράστιες ουρές έξω από το γερμανικό κα το γαλλικό περίπτερο - όπου η αναμονή τις προηγούμενες ημέρες ξεπερνούσε τη μία ώρα - μετατοπίστηκαν εκτός των Τζαρντίνι, των Κήπων όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά εθνικά περίπτερα. Και δημιουργήθηκαν έξω από το Παλάτσο Τσίνι - ένα γοητευτικό κτίριο ανάμεσα στην Ακαντέμια (τη μεγάλη Πινακοθήκη της Βενετίας) και στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, όπου στεγάζεται το περίπτερο της Ανγκόλας.

Μετά τη στενή σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο, μια ξύλινη παλέτα - από αυτές που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές, όχι ζωγραφική - έχει πάνω της μια στοίβα κόκκινα χαρτόνια που γράφουν στα αγγλικά «Λουάντα, εγκυκλοπαιδική πόλη».

Το κόκκινο χαρτόνι λειτουργεί ως φάκελος και οι επισκέπτες καλούνται στη συνέχεια να διαλέξουν κάποιες - ή αν θέλουν όλες - από τις 23 μεγάλου μεγέθους φωτογραφίες από την πρωτεύουσα της Ανγκόλας, Λουάντα, που είναι σπαρμένες μέσα στον χώρο σε ισάριθμες ξύλινες παλέτες με στόχο να φτιάξουν το δικό τους βιβλίο αναμνήσεων από την πόλη.

Ξεκοιλιασμένες καρέκλες, ξεφτισμένοι τοίχοι, παλιά παπούτσια, ακρωτηριασμένες κούκλες βιτρίνας, πόρτες κλεισμένες με χαρτόκουτα είναι μερικές μόνο από τις σκληρές εικόνες που ο Εντσον Τσάγκας επέλεξε για να φέρει στη μεγαλύτερη εικαστική διοργάνωση παγκοσμίως, στην Μπιενάλε της Βενετίας, για να εκπροσωπήσει τη χώρα του.

«Στόχος δεν είναι να ασχοληθεί ο θεατής με την εικόνα αυτή καθαυτήν, αλλά με την ιδέα της κατανάλωσης και του καταναλωτισμού, αλλά και με το τι μας ανήκει σε μια πόλη», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο φετινός νικητής της Μπιενάλε. «Διάλεξα ό,τι μου φάνηκε ενδιαφέρον, ό,τι θα αγόραζε κάποιος από το ξεπούλημα μιας παλιάς αποθήκης, με τη διαφορά ότι εγώ εντόπισα τα άχρηστα αυτά αντικείμενα πεταμένα σε διάφορες γωνιές της πόλης. Εστίασα κυρίως σε εγκαταλελειμμένα κτίρια της αποικιακής περιόδου» (σ.σ.: η Ανγκόλα βρισκόταν υπό πορτογαλική κατοχή).

Πίσω από όλη αυτή την επιλογή των εικόνων, αλλά και τη διαδικασία στην οποία μπαίνει ο θεατής να μαζεύει αφίσες, σαν να διαλέγει προϊόντα από τα ράφια του σουπερμάρκετ, υπάρχει και κάποια πολιτική θέση; «Μπορείτε να το δείτε κι έτσι. Σχολιάζω τον καταναλωτισμό σε μια εποχή κρίσης, καλώ τους θεατές να κάνουν την κίνηση που κάνουν όταν βγαίνουν για ψώνια, και σε ένα μουσείο. Μόνο που εδώ μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία χωρίς να πληρώσουν και φεύγουν έχοντας πάρει μαζί τους μερικές εικόνες οι οποίες αποτελούν ανάμνηση κάποιων αντικειμένων που έχουν πεταχθεί στα σκουπίδια. Ξέρουν όμως ότι πρόκειται για έργο τέχνης. Και την τέχνη δεν την πετάς. Ετσι και οι εικόνες αυτές αποκτούν μια δεύτερη ευκαιρία, μια δεύτερη ζωή, κάτι που το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον», συνεχίζει ο 36χρονος που ζει στη Λουάντα.

Οσο για το βραβείο; «Ηταν μια τεράστια έκπληξη για όλους μας. Είναι τρελό αυτό που ζω τις τελευταίες ώρες», παραδέχεται και υποστηρίζει πως αν και θεωρεί τη διάκριση σημαντική για την καριέρα του, «παρ' όλ' αυτά θα συνεχίσω να δουλεύω με το ίδιο πάθος, να κάνω αυτό που κάνω, να σκέφτομαι με τον ίδιο τρόπο και να με απασχολεί στη δουλειά μου η διάδραση με το κοινό».

Τα άλλα βραβεία. Ο Χρυσός Λέων καλύτερου καλλιτέχνη απονεμήθηκε στον Βρετανό Τίνο Σεγκάλ, ο Αργυρός, επίσης νέου καλλιτέχνη, στη Γαλλίδα Καμίλ Ανρό. Εύφημες μνείες απονεμήθηκαν στο εθνικό περίπτερο της Ιαπωνίας και στη «συγκατοίκηση» Λιθουανίας - Κύπρου, αλλά και στην Αμερικανίδα Σάρον Χέιζ και στον Ιταλό Ρομπέρτο Κουόγκι για τα έργα τους «Εγκυκλοπαιδικό Παλάτι». Βραβεία συνολικής προσφοράς απονεμήθηκαν στην 93χρονη ζωγράφο Μαρία Λέσνιγκ και στην εικαστικό Μαρίζα Νερτζ.

Μαίρη Αδαμοπούλου  | ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ TA NEA