Ο Αρχοντας των Δαχτυλιδιών και το επικό ποίημα Beowulf

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 24 Μαρτίου 2014

Για τους περισσότερους, ο Τόλκιν υπήρξε ο συγγραφέας της τριλογίας του «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών», που απέκτησε νέα ζωή μετά την κινηματογραφική επική του μεταφορά από τον Πίτερ Τζάκσον. Στο έργο του «Χόμπιτ» άλλωστε βασίστηκε και η νέα, ομότιτλη σειρά ταινιών, που χωρίς να είναι εξίσου σημαντικές, δίνουν στους φαν της Τριλογίας μια επιπλέον γεύση από το συναρπαστικό κόσμο που επινόησε ο Τόλκιν.

 
  Οσοι γνωρίζουν σε βάθος την περίπτωση Τόλκιν, ωστόσο, ξέρουν πολύ καλά πως ο συγγραφέας υπήρξε και ένας εξαιρετικός ακαδημαϊκός και μεταφραστής. Απόδειξη, η επικείμενη έκδοση, τον Μάη, της εκπληκτικής του μετάφρασης του «Beowulf» -για πρώτη φορά μετά την ολοκλήρωσή της το 1926- από τον αγγλικό οίκο HarperCollins.

Για όσους δεν γνωρίζουν, το επικό ποίημα «Beowulf» του 11ου αιώνα, γραμμένο σε Old English (παλαιά αγγλική γραφή, ένας συνδυασμός κέλτικων, λατινικών και δανέζικων), είναι το πρώτο λογοτεχνικό αριστούργημα της αγγλικής γραμματείας και το πιο μεγάλο ποίημα στην παλαιά αγγλική γραφή... Διηγείται τις περιπέτειες του ηρωικού (μετέπειτα βασιλιά) Μπέογουλφ που τα βάζει με τέρατα και δράκους.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Στιούαρτ Λι, ο Τόλκιν επηρεάστηκε βαθιά από το «Beowulf» για τη συγγραφή τόσο του Αρχοντα όσο και του Χόμπιτ. «Το μελετούσε και το δίδασκε επί χρόνια, όπως και άλλα μεσαιωνικά κείμενα. Που σιγά σιγά βρήκαν το δρόμο τους στο έργο του». Και κατέληξε χαρακτηρίζοντας τον Τόλκιν «εκπληκτικό ακαδημαϊκό».
Η έκδοση του επικού ποιήματος θα συνοδεύεται άλλωστε με σχολιασμό του ίδιου του Τόλκιν (πανεπιστημιακές σημειώσεις του της δεκαετίας του '30). Τη δε επιμέλεια του βιβλίου έχει αναλάβει ο Κρίστοφερ Τόλκιν, γιος του συγγραφέα.

Το «Beowulf», που έχει γίνει και ταινία, έχει γνωρίσει πολλές μεταφράσεις -ανάμεσά τους και μια του Ιρλανδού ποιητή Σέιμους Χίνι (1999).
Πέρυσι ακόμα ένα πόνημα του Τόλκιν εκδόθηκε για πρώτη φορά: πρόκειται για το ανολοκλήρωτο ποίημά του «The Fall of Arthur», με θέμα το βασιλιά Αρθούρο.
Ο Τόλκιν ήταν καθηγητής της Αγγλοσαξονικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Pembroke College της Οξφόρδης. Διάσημη είναι στους ακαδημαϊκούς κύκλους η ανατρεπτική διάλεξή του (1936) με τίτλο «Beowulf: Τα τέρατα και οι κριτικοί» που βοήθησε πολύ στην κατανόση του έπους. Το Beowulf θεωρείται πως τον επηρέασε πολύ ειδικά ως προς τις περιπέτειες του Μπίλμπο Μπάγκινς.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Edward James, οι δράκοι του στο «Χόμπιτ» είναι «δανεισμένοι» από την τελική ενότητα του Beowulf. Ενώ και τους καβαλάρηδες του Ρόαν πολλοί πιστεύουν πως τους εμπνεύστηκε από το επικό ποίημα.

ΕΥ. ΒΕΝΑΡΔΟΥ