Κλεφτή ματιά στην ψυχή του σύμπαντος

  ΓΙΟΥΛΗ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

http://www.kathimerini.gr/759941/article/politismos/eikastika/klefth-matia-sthn-yyxh-toy-sympantos 

Η έκθεση παρουσιάζει μια συναρπαστική εικόνα των επόμενων 50-100 χρόνων μέσα από τα αποτελέσματα ερευνών κορυφαίων επιστημόνων και μηχανικών.

Οταν ο Νιλ Αρμστρονγκ πάτησε στο φεγγάρι, τον Ιούλιο του 1969, ο Γιώργος Ρόρρης ήταν έξι ετών. Θα μπορούσε να θυμάται αυτήν τη σημαντική στιγμή, αλλά το χωριό του, μικρός ορεινός οικισμός της Αρκαδίας, απέκτησε ηλεκτρικό το 1971. Ο Γιώργος Ρόρρης, γνωστός καλλιτέχνης και ιδιαίτερα αγαπητός για την παραστατική ζωγραφική του, δέχθηκε με χαρά να μας συνοδεύσει σε μια έκθεση που τον έφερε αρκετά έξω από τα νερά του.


Η «Κατάκτηση του Διαστήματος», έκθεση του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, που παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στο κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, προσφέρει μιαν ολοκληρωμένη εικόνα για τα διαστημικά ταξίδια: το συναρπαστικό χρονικό της εξερεύνησης του Διαστήματος έως τις μελλοντικές αποστολές στο ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό. Τόσο το Sputnik 1 και η διαστημική κάψουλα Vostok 1 που έθεσε για πρώτη φορά τον άνθρωπο, τον Γιούρι Γκαγκάριν, σε τροχιά γύρω από τη Γη, όσο και τα σύγχρονα ρόβερ της NASA που εξερευνούν τον Αρη, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της διαστημικής εξερεύνησης προσφέρoνται για ποικίλες συζητήσεις.

Η επίσκεψή μας στην έκθεση πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση μιας σπουδαίας ανακάλυψης: ένα τηλεσκόπιο μελέτης της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων, το BICEP (Background Imaging of Cosmic Extragalactic Polarization), που βρίσκεται στον Νότιο Πόλο σε υψόμετρο 2.800 μέτρων, εντόπισε βαρυτικά κύματα που προέρχονται από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του Σύμπαντος. Την ίδια στιγμή, οι αστρονόμοι περιμένουν να παρατηρήσουν για πρώτη φορά ένα νέφος αερίων να «καταβροχθίζεται» από την τερατώδη μαύρη τρύπα του κέντρου του Γαλαξία μας (γεγονός που συνέβη πριν από 26.000 χρόνια αλλά τώρα φτάνει το φως του σ’ εμάς!).

Μπορούμε άραγε να μιλάμε για κατάκτηση του Διαστήματος ή παραμένει μια φαντασίωση, ρωτάω τον Γιώργο Ρόρρη. «Βλέποντας την έκθεση θυμήθηκα τι έγραφε ο Μάρκος Αυρήλιος: “Πόσο ελάχιστο μέρος της αχανούς αιωνιότητας έχει απονεμηθεί στον καθένα μας αφού αστραπιαία πάει και χάνεται στην απειρότητα του χρόνου, αλλά και πόσο μηδαμινό κομμάτι από την ύλη και την ψυχή του σύμπαντος” . Ισως η κατάκτηση του Διαστήματος να είναι μια φαντασίωση. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μετριάζονται τα επιτεύγματα του ανθρώπου», σημειώνει ο Γ. Ρόρρης. «Ο άνθρωπος θέλει να κατακτήσει, να πατήσει, να κατοικήσει. Πλην όμως όλα αυτά τα επιτεύγματα μετρίασαν ποτέ την οδύνη και τη μοναξιά; Δεν ξέρω αν υπήρξε εποχή κατά την οποία ο άνθρωπος να ένιωσε πιο μόνος απ’ ό,τι η δική μας. Τι να το κάνω αν μου εξηγήσουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο του ανθρώπου όταν ερωτεύεται, αν δεν έχω βρει εγώ κάποιον άνθρωπο να ερωτευθώ και να μ’ ερωτευθεί εμένα;».

Στον 20ό αιώνα τον τόνο δίνει η τεχνολογία. Η τέχνη τι κάνει; «Πράγματι, ειδικά τα τελευταία χρόνια οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν αναχθεί σε επίπεδο φετίχ. Ο τρόπος λ.χ. με τον οποίο παρουσιάζονται τα νέας τεχνολογίας κινητά τηλέφωνα μοιάζει με θεατρική πράξη. Σαν να παρουσιάζει ο Μωυσής στον κόσμο τις 10 εντολές. Και οι άνθρωποι ποδοπατιούνται για να τα αποκτήσουν, επιδιώκοντας, υποθέτω, την υπεροχή έναντι των άλλων. Δεν μπορώ να βρω άλλο λόγο. Τον 20ό αιώνα η ζωγραφική προσέτρεξε σε ό,τι πιο πρωτόγονο και μυστικό. Εχουμε την αφρικανική τέχνη στα έργα του Ματίς, τη νέγρικη περίοδο του Πικάσο, την ομάδα Φλούξους και τους Νέους Αγριους της Γερμανίας. Εχουμε την ακριβώς αντίθετη τάση η οποία προσπάθησε να τροφοδοτηθεί από πολιτισμούς στους οποίους υπήρχε κάτι το μυστηριώδες, το ιερό και το απόκρυφο. Σαν μια περίεργη αντίδραση. Αλλά επιμένω, όλη αυτή η άνθηση, το σπουδαίο μυθιστόρημα, οι κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, η εξέλιξη της φαρμακοβιομηχανίας, τα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα, η ανακάλυψη του μπετόν αρμέ και η στέγαση των ανθρώπων σε καλές συνθήκες, δεν κατάφεραν να περιορίσουν τη φρίκη, να εξημερώσουν τον άνθρωπο, ούτε να τον απελευθερώσουν από το μίσος για τον Αλλο. Κάτι που δυστυχώς βλέπουμε και σήμερα στον τόπο μας. Ολη μας η αξιότητα έγκειται στη σκέψη. Εκεί πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας. Ας μοχθήσουμε, λοιπόν, να σκεφτούμε σωστά: ιδού η αρχή της ηθικής».

Τι συναισθήματα σας προκαλούν αυτές οι εκθέσεις, ρωτάω τον Γιώργο Ρόρρη λίγο πριν επιστρέψει στο εργαστήριό του και τις ανθρωποκεντρικές φιγούρες του. «Νομίζω ότι όταν ξεπεράσεις το δέος και τον θαυμασμό, μετά όλο αυτό σε εκμηδενίζει. Αλλά μπορεί και να σκεφθείς ότι δεν είναι δυνατόν να μισώ τόσο πολύ. Ας ζήσω τη ζωή που μου έλαχε να ζήσω, ουσιαστικά. Μια τέτοια έκθεση έχει αυτήν την ομορφιά».
Διαδραστικά εκθέματα για όλες τις ηλικίες
Η έκθεση, μια από τις πιο ολοκληρωμένες σχετικά με το μέλλον του ανθρώπου στο Διάστημα, απευθύνεται στο ευρύ κοινό και σε όλες τις ηλικίες, ενώ ειδικά για τα παιδιά υπάρχουν αρκετά διαδραστικά εκθέματα. Οι επισκέπτες θα γνωρίσουν τα τελευταία αποτελέσματα ερευνών κορυφαίων επιστημόνων και μηχανικών, που δίνουν μια πρώτη συναρπαστική εικόνα των επόμενων 50-100 χρόνων. Οι μελλοντικές αποστολές που θα δείτε, κάποτε ανήκαν αποκλειστικά στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας και σήμερα συζητιούνται από κορυφαίους επιστήμονες. Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την κατασκευή ανελκυστήρα Διαστήματος, την εκτροπή ενός επικίνδυνου αστεροειδούς που περνά κοντά στη Γη και το ταξίδι στον Αρη - ακόμα και την ίδρυση αποικιών εκεί (περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 2122540000).