«Κλοντ Φοριέλ και Φιλελληνισμός» στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Σάββατο 22 Μαρτίου 2014

Συνέντευξη με τον ΜΗΝΑ ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗ

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ g.kiousis@eleftherotypia.net

Στον φιλέλληνα, φιλόλογο, λόγιο και ιστορικό της λογοτεχνίας Κλοντ Φοριέλ (1772-1844) είναι αφιερωμένος ο Πανηγυρικός Λόγος της Επετείου στις 25 Μαρτίου, τον οποίο θα εκφωνήσει στις 7.00 μ.μ., στη Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου, ο Μηνάς Αλ.

«Τα κλέφτικα τραγούδια νομίζεις πως είναι χείμαρροι αφρισμένοι, εκρέοντες όχι από ανθρώπινα χείλη, αλλ' από τους βράχους της Οίτης και του Ολύμπου» Κ. Mendelssohn Bartholdy Αλεξιάδης, καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια του C. Fauriel είναι η πρώτη συλλογή του είδους, τυπώθηκαν σε δύο τόμους το 1824-1825 στο Παρίσι. Δημιούργησαν αμέσως τεράστια αίσθηση: το κλίμα ήταν άλλωστε ευνοϊκό για καθετί ελληνικό ή λαϊκό. Εκτός από την ποιότητα των τραγουδιών εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα τα συνοδευτικά σχόλια και ο εισαγωγικός λόγος του Φοριέλ, μια από τις καλύτερες ως σήμερα μελέτες, γραμμένη με θερμό φιλελληνικό συναίσθημα, γνώση και σύνεση. Η φιλολογική κατάρτιση του Φοριέλ ήταν από τις ισχυρότερες της εποχής του, αργότερα έγινε και ο πρώτος καθηγητής της συγκριτικής φιλολογίας στη Σορβόνη. Στην Ελλάδα το έργο άργησε να εκτιμηθεί, κυκλοφόρησε μόλις το 1956 σε ελληνική μετάφραση.

- Τι κατέγραψε ο Φοριέλ;
«Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια και εξέδωσε στο Παρίσι, στη γαλλική γλώσσα, τον πρώτο τόμο της πρώτης συστηματικής συλλογής ελληνικών τραγουδιών το 1824, ενώ η Ελληνική Επανάσταση ήταν σε εξέλιξη. Το 1825 εξέδωσε τον δεύτερο τόμο. Συμπληρώνονται, λοιπόν, φέτος 190 χρόνια από την έκδοση της συλλογής αυτής, η οποία έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στον ευρωπαϊκό χώρο, μεταφράστηκε στην αγγλική, γερμανική, ρωσική και ιταλική γλώσσα και συνέβαλε σημαντικά στο ρεύμα του φιλελληνισμού».
- Ηταν περιηγητής;
«Οχι. Ο Φοριέλ δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα, αλλά ενδιαφέρθηκε πολύ για τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό και ιδιαίτερα για τα δημοτικά τραγούδια. Τα τραγούδια, που συγκέντρωσε και δημοσίευσε προέρχονται από την προφορική παράδοση και του τα έδωσαν φίλοι του στο Παρίσι με πρώτο τον Αδαμάντιο Κοραή. Ο Φοριέλ πήγε μόνο στη Βενετία και την Τεργέστη για να συγκεντρώσει τραγούδια από τους Ελληνες που έμεναν εκεί».
- Πόσα και τι είδους τραγούδια κατέγραψε;
«Κατέγραψε περίπου 200 τραγούδια, που τα πλαισίωσε με εξαιρετικά σχόλια. Είναι τραγούδια διάφορων ειδών, όπως ιστορικά, κλέφτικα, παραλογές, γαμήλια, μοιρολόγια, δίστιχα και άλλα».
- Τι άλλο γράφει;
«Πολύ σημαντικός είναι ο πολυσέλιδος εισαγωγικός του λόγος, όπου δίνει σχεδόν μια πρισματική εικόνα του νεοελληνικού πολιτισμού. Αναδεικνύει τη σημασία του, μιλάει για τη ζωή των Νεότερων Ελλήνων και αναφέρεται στους Κλεφταρματολούς, τους οποίους αντιμετωπίζει με θαυμασμό. Αναφερόμενος στη λαϊκή ποίηση, υπογραμμίζει ότι είναι έκφραση του εθνικού χαρακτήρα και του εθνικού πνεύματος των Ελλήνων».
- Πότε μεταφράστηκε η συλλογή στα ελληνικά;
«Αργησε πολύ. Η πρώτη μετάφραση της συλλογής έγινε σε ένα τόμο μόλις το 1956 από το φιλόλογο Απόστολο Χατζηεμμανουήλ, με εισαγωγή του καθηγητή Νίκου Βέη, στη σειρά των εκδόσεων Νίκας. Το 1999 όμως κυκλοφορήθηκε νέα μετάφραση των δημοτικών τραγουδιών του Φοριέλ σε μια μνημειώδη, θα έλεγα, δίτομη έκδοση, που την επιμελήθηκε, με γνώση και σύγχρονα φιλολογικά κριτήρια, ο καθηγητής Αλέξης Πολίτης. Την έκδοση αυτή, που έγινε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, πρέπει, νομίζω, να δουν και να διαβάσουν όλοι οι Ελληνες».
- Ηταν φιλέλληνας;
«Συνετέλεσε αποφασιστικά στην τόνωση του φιλελληνισμού, αφού είχε μεγάλη επίδραση στους πνευματικούς κύκλους της Ευρώπης, οι οποίοι, συνακόλουθα, επηρέασαν το ιστορικό αυτό ρεύμα της εποχής».