Ο Ματίς με ψαλίδι και χαρτί

02/04/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η έκθεση «The Cut-Outs» στην Tate Modern

 

Είναι μια έκθεση που δεν έχει ξαναγίνει, κι ας είναι ο Ανρί Ματίς (1869-1954) ένας από τους κορυφαίους και πιο αναγνωρίσιμους ζωγράφους, πρωτοπόρος του μοντερνισμού και τα γνωστά. Η Tate Modern του Λονδίνου κάτω από τον τίτλο «Henri Matisse: The Cut-Οuts» (Tα κολάζ) συγκέντρωσε 120 έργα από την τελευταία δημιουργική περίοδο της ζωής του (1936-1954), τότε που άρρωστος και καταπονημένος και μην μπορώντας να χειριστεί εύκολα το πινέλο ανακάλυψε στην ουσία μια νέα τεχνοτροπία. Με όπλα το ψαλίδι και το χαρτί.


Καθισμένος σε αναπηρικό καροτσάκι ή ξαπλωμένος στο κρεβάτι του στην ηλιόλουστη Σιμιέζ της Νότιας Γαλλίας, ο Ματίς, όπως περιγράφουν οι συγγενείς και οι επισκέπτες του (για παράδειγμα η Φρανσουάζ Ζιλό και ο Πικάσο), ένιωθε πως ό,τι είχε να δώσει με πινέλο και παλέτα το είχε δώσει. Μια εγχείρηση στα 70 του χρόνια τον είχε αφήσει με εύθραυστη υγεία και το αίσθημα ότι δεν είχε πολύ χρόνο ακόμα μπροστά του. «Η ζωγραφική τελείωσε για μένα», είπε στην κόρη του. Δεν ήθελε πια «το σχέδιο και τη ζωγραφική να απαιτούν τίποτα από αυτόν».

Ετσι, αποφάσισε να κάνει ένα φρέσκο ξεκίνημα ανακαλύπτοντας τις απελευθερωτικές δυνατότητες που του πρόσφερε το κόψιμο χαρτιών που είχε ήδη επιχρωματίσει με γκουάς και η δημιουργία με αυτά τολμηρών σχημάτων, που ξεχύνονταν από τη ζωηρή φαντασία του: χορευτές, δράκοι, κλόουν, συνθέσεις φυτών. Στην αρχή όλο αυτό ήταν ένα απλό πείραμα. Γινόταν πιο εύκολα και γρήγορα από ό,τι οι πίνακες. Γρήγορα ανακάλυψε ότι του έδινε μια δεύτερη ζωή, όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης, Νίκολας Κάλιναν.

Αυτά τα εκθαμβωτικά έργα, τον τελικό καλλιτεχνικό θρίαμβο του Ματίς, συγκέντρωσε η Tate Modern από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές όλου του κόσμου. Ανάμεσά τους η περίφημη σειρά Jazz album, που δημοσιεύτηκε το 1947, καταπληκτικοί «αυτοσχεδιασμοί σε χρώμα και ρυθμό», στην οποία οι αναμνήσεις του από παραστάσεις τσίρκου, λαϊκά παραμύθια και ταξίδια μετατράπηκαν σε ζωντανές, σχεδόν βίαιες εικόνες μιας πολύ απλής φόρμας. «Σκαλίζοντας το ζωντανό χρώμα, μου θυμίζει το σμίλεμα που κάνουν οι γλύπτες», έγραφε στα κείμενα που τις συνόδευαν.

Ακολούθησαν πολλά έργα. Στην Τate εκτίθεται το περίφημο «The Snail» (1953) ενωμένο για πρώτη φορά με τα αδελφά έργα του «Memory of Oceania» και την πελώρια σύνθεση «Large Composition with Masks» (10 μέτρα μήκος), που είχαν γεννηθεί την ίδια χρονιά και που, όπως αποδεικνύει μια φωτογραφία της εποχής, ο Ματίς τα θεωρούσε μια αδιάσπαστη ενότητα.

Αλλα highlights της έκθεσης είναι η σειρά των «Blue Nudes», εμβληματικών απεικονίσεων του γυναικείου σώματος, καθώς και συνθέσεις από το περίφημο επίτευγμά του για το παρεκκλήσι της Rosaire στη Βενετία, περίτεχνα στολισμένα ιερά άμφια και παράθυρα.

Βένα Γεωργακοπούλου

*INFO: Διάρκεια 17 Απριλίου με 7 Σεπτεμβρίου.