Μιριέλ Μαγέτ: Εχουμε ανάγκη να γελάσουμε με ό,τι μας φοβίζει

 

Λοβέρδου Μυρτώ 

Η καλλιτεχνική διευθύντρια της Comedie-Francaise μιλάει στο «Βήμα», λίγο προτού ξεκινήσει για την Αθήνα, για την παράσταση της «Αντιγόνης» αλλά και για την αντιπαράθεσή της με το ιστορικό θέατρο που διευθύνει

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=583629

 

Μιριέλ Μαγέτ: «Η ποιητική διάσταση μας επιτρέπει να δούμε καλύτερα την πραγματικότητα». Επάνω, σκηνή από την «Αντιγόνη»

Με τη δεύτερη θητεία της να ολοκληρώνεται τον προσεχή Αύγουστο, η Μιριέλ Μαγέτ (Murielle Mayette), καλλιτεχνική διευθύντρια της Comedie-Francaise από το 2006, μιλάει στο «Βήμα» για το ιστορικό θέατρο που διευθύνει. Ηθοποιός και σκηνοθέτρια η ίδια, μπήκε στην Comedie σε νεαρή ηλικία το 1985 και τρία χρόνια μετά έγινε το 477ο μέλος της. Στο πλούσιο βιογραφικό της (γεννήθηκε το 1964) συναντά κανείς, εκτός από τις προσωπικές της δουλειές, και συνεργασίες με τον Αντουάν Βιτέζ, τον Ζακ Λασάλ και τον Αλέν Φρανσόν. Ωστόσο η λήξη της θητείας της τη βρίσκει σε αντιπαράθεση με το θέατρο που διευθύνει.

Η Μιριέλ Μαγέτ θα έρθει στην Αθήνα μαζί με την παραγωγή της «Αντιγόνης» και θα παρακολουθήσει τις παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής.

Κυρία Μαγέτ, γιατί έρχεστε με  την «Αντιγόνη» του Ανούιγ στην Αθήνα;

«Είναι μία από τις αποστολές του θεάτρου μας να ταξιδεύουμε. Η τέχνη είναι ο καλύτερος τρόπος να παρουσιάζεσαι στον άλλον. Ερχόμαστε με τη  συγκεκριμένη τραγωδία γιατί είναι ένα έργο που μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε για το σήμερα και στην Ευρώπη έχουμε όλοι αυτή την ανάγκη. Επίσης γιατί η τραγωδία λειτουργεί σαν παράδειγμα, καθώς δεν έχει διέξοδο και οι άνθρωποι παλεύουν να βρουν λύσεις.

Ο Ανούιγ ξαναπιάνει τα μεγάλα θέματα του Σοφοκλή και της "Αντιγόνης" και μας επιτρέπει να τα φέρουμε πιο κοντά μας. Η νέα γενιά αντιλαμβάνεται καλύτερα την προβληματική του έργου μέσα από το δίλημμα της επιλογής "μυαλό ή καρδιά;". Ο θείος που αναλαμβάνει την εξουσία και η ανιψιά που παρακούει τους νόμους του, δίνεται με πολύ πιο σύγχρονο τρόπο από τον Ανούιγ».

Πιστεύετε στην πολιτική διάσταση του θεάτρου;

«Ναι, είναι το πρώτο μήνυμα που μπορεί να γίνει αντιληπτό. Η ποιητική διάσταση μας επιτρέπει να δούμε καλύτερα την πραγματικότητα. Μια συμφωνία του Μπετόβεν ή, όπως τώρα, ένα έργο του Ανούιγ για παράδειγμα κάνουν την καρδιά μας να αντιληφθεί αλλιώς τα πράγματα, πιο εσωτερικά και πιο έντονα, από ό,τι η σκληρή πραγματικότητα. Το θέατρο και η τέχνη γενικότερα συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Σας το είπα και πριν: η καρδιά είναι καλύτερος σύμβουλος από το μυαλό».

Πιστεύετε ότι και οι απαντήσεις της καρδιάς είναι πιο σωστές;

«Φυσικά. Η καρδιά αφήνει χώρο στο ένστικτο και το ένστικτο μας επιτρέπει να μην αδιαφορούμε για τις πραγματικές αξίες της ζωής».

Αλήθεια, πόσο σύγχρονος είναι ο Ανούιγ;

«Ξέρετε, δεν ήταν εύκολο να περάσει η πρότασή μου για αυτόν τον συγγραφέα γιατί δεν είναι ούτε τόσο παλιός ώστε να ανήκει στο μεγάλο ρεπερτόριο ούτε τόσο νέος ώστε να ανήκει στο σύγχρονο. Τοποθετείται σε αυτή την περίοδο της μετάβασης και δυσκολεύθηκα πολύ να πείσω τους συνεργάτες μου στην Comedie. Ξέρετε τι έλεγαν οι νέοι μετά την παράσταση; Γιατί δεν έμεινε με τον Αίμονα... Διάλεγαν την καρδιά. Κι ίσως να μην έχουν άδικο».

Πώς επιλέγει η Comedie-Francaise το ρεπερτόριό της; Ποιοι είναι οι στόχοι σας;

«Κάθε χρόνο έχουμε δεκαπέντε νέες παραγωγές και άλλες τόσες επαναλήψεις, δηλαδή γύρω στους τριάντα τίτλους. Ενας βασικός στόχος μας είναι το κλασικό ρεπερτόριο. Και αν με ρωτάτε γιατί δεν επαναλαμβάνουμε μεγάλες παραστάσεις μας, θα σας πω ότι κάθε ανέβασμα επηρεάζεται από την εποχή του και πρέπει να τη λαμβάνει υπ' όψιν του. Κάναμε έναν "Φιλάργυρο" προ 30ετίας, εξαιρετικά σκοτεινό. Και κάναμε έναν πρόσφατα, σε μια δύσκολη οικονομικά εποχή, κι όμως ο κόσμος γελούσε, κι ας μην είχε λεφτά. Γιατί σήμερα έχουμε ανάγκη να γελάσουμε με ό,τι μας φοβίζει».

Πώς διαμορφώνεται τελικά το πρόγραμμα;

«Το ένα τρίτο των παραγωγών μας ανήκει στο μεγάλο ρεπερτόριο, και για οικονομικούς λόγους. Είμαστε, ξέρετε, το μόνο θέατρο στη Γαλλία που έχει σταθερό αριθμό μισθωτών ηθοποιών, κάτι που μας επιτρέπει να κάνουμε μεγάλες διανομές.

Ενα ακόμη κομμάτι από το ρεπερτόριό μας αφορά το διεθνές ρεπερτόριο. Να σκεφθείτε ότι οι Ρώσοι μπήκαν στην Comedie το 1954 - συγγραφείς που σήμερα είναι απολύτως δεδομένοι για το θέατρό μας, όπως ο Τσέχοφ, ο Λέρμοντοφ, ο Γκόγκολ... Και τέλος ακολουθεί το σύγχρονο, οι νέες τάσεις και οι παραστάσεις που συνδυάζουν τον χορό, τη μουσική... Ως και μαριονέτες έχω βάλει. Με απλά λόγια θέλω να σας πω ότι μέσα στη σεζόν ο καθένας μπορεί να βρει στην Comedie κάτι που θα του αρέσει. Και αυτός είναι ο στόχος μου».

Πόσοι είναι οι ηθοποιοί του θεάτρου και για τι προϋπολογισμό μιλάμε;

«Είναι εξήντα δύο. Κάθε σεζόν έχουμε 850 αυλαίες, υπολογίζοντας τα έργα στις τρεις αίθουσες και στις περιοδείες. Ο κρατικός προϋπολογισμός μας ανέρχεται σε 26 εκατ. ευρώ και συνολικά η Comedie λειτουργεί με 35 εκατομμύρια. Αυτά τα εννέα τα παράγουμε εμείς με τα εισιτήρια, τα προγράμματα και, φυσικά, από τους χορηγούς μας. Συνολικά όμως στο θέατρο δουλεύουμε γύρω στους 450.

Πρέπει να σας πω ότι διαθέτουμε όλα τα εργαστήρια για τις τέχνες που έχει ανάγκη το θέατρο. Εκτός από τους διοικητικούς υπαλλήλους και τους ηθοποιούς, το θέατρο έχει, σε μόνιμη βάση, όλους τους τεχνίτες που χρειάζεται για τα σκηνικά, τα κοστούμια, τη μουσική, τις κατασκευές και ό,τι άλλο. Εχουμε τεχνίτες από 22 επαγγέλματα, και είμαστε το μόνο θέατρο που το διαθέτει αυτό. Είμαστε απολύτως αυτόνομοι».

Το κοινό ακολουθεί τις επιλογές σας;

«Αυτή τη στιγμή η Comedie πάει πολύ καλά. Μιλάμε για περίπου 90% πληρότητα. Ωστόσο ποτέ δεν είναι σίγουρη η υποδοχή μιας παράστασης. Κάθε επιλογή είναι ένα στοίχημα που θέλεις να κερδίσεις. Η οργάνωση ξεκινά δύο-τρία χρόνια νωρίτερα, για να μπορέσουμε να έχουμε τους σκηνοθέτες που θέλουμε. Επιπλέον, πρέπει να σας πω ότι παρακολουθώ και τις σχολικές επιλογές, ώστε αν, για παράδειγμα, οι μαθητές διδάσκονται την "Ανδρομάχη" του Ρακίνα, να συμπεριλαμβάνoυμε κι εμείς αυτό το έργο στο ρεπερτόριό μας. Δεν σημαίνει ότι συνεργαζόμαστε με τα σχολεία, αλλά λαμβάνουμε υπ' όψιν μας τις επιλογές τους».

Παρακολουθείτε το καινούργιο θέατρο; Ταξιδεύετε;

«Δεν ταξιδεύω αυτόνομα, γιατί η δουλειά μου στο Παρίσι δεν μου το επιτρέπει. Εχοντας όμως δώσει προτεραιότητα στις περιοδείες, τις ακολουθώ και βλέπω θέατρο. Εχω όμως συμβούλους, και πολύ έμπειρους μάλιστα. Τέλος, τα θεατρικά φεστιβάλ τόσο στο Παρίσι όσο και στην υπόλοιπη Γαλλία μού επιτρέπουν να παρακολουθώ την καινούργια παραγωγή».

Οι αποτυχίες συνήθως από πού σας προκύπτουν;

«Από τις 15 παραγωγές μας κάθε χρόνο, το ποσοστό αποτυχίας είναι πολύ μικρό και συνήθως είναι συνδεδεμένο με το σύγχρονο ρεπερτόριο. Είμαστε ένα ιστορικό θέατρο και οφείλουμε να το σεβαστούμε. Οι γονείς φέρνουν τα παιδιά τους σ' εμάς για να δουν κλασικό θέατρο. Το πιστεύουμε άλλωστε αυτό. Βέβαια ανάμεσα στο κοινό και στην κριτική, η έννοια της αποτυχίας είναι διαφορετική. Ωστόσο κάποιες επιλογές μας, ακόμη κι αν δεν διαγράφονται ως επιτυχίες, πιστεύουμε ότι πρέπει να τις κάνουμε για καλλιτεχνικούς λόγους».

Ποια είναι η αίσθησή σας για το ευρωπαϊκό θέατρο σήμερα; Είναι σήμερα η Γερμανία η πατρίδα του σύγχρονου θεάτρου;

«Κατ' αρχάς σήμερα στην Ευρώπη το θέατρο είναι πιο απαραίτητο από ποτέ, και ας καλούμαστε καθημερινά να απαντούμε στο ερώτημα σε τι χρειάζεται το θέατρο. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν σήμερα μεγάλοι γερμανοί δραματουργοί και μια σημαντική παραγωγή, αλλά δεν είναι μόνοι. Στο Βέλγιο, στους Φλαμανδούς, όπως και στην Ελλάδα, συναντούμε μια ενδιαφέρουσα γραφή. Οσον αφορά τους σκηνοθέτες είναι τόσο πολλοί σήμερα: ο Πιτοέφ, ο δικός σας ο Μαρμαρινός, η Λίλο Μπορ, ο Οστερμάιερ, αν και τελευταίως επαναλαμβάνει τον εαυτό του, ο δικός μας ο Εμανιέλ Ντομά, ο Εντουάρ Σινιολέ και πολλοί ακόμη».

Είναι οι μεγάλοι σκηνοθέτες του μέλλοντος;

«Ναι, ναι. Μην ξεχνάτε όμως ότι σήμερα η τέχνη του θεάτρου συνδυάζει πολύ περισσότερα πράγματα, το βίντεο, την κίνηση, τις προβολές, τη μουσική... Οι εξελίξεις στον 20ό αιώνα ήταν ραγδαίες. Και πολλές από αυτές λειτούργησαν και λειτουργούν υπέρ του, μέσα από αυτόν τον πολυπρισματικό χαρακτήρα. Υπάρχει μια αγωνία στους δημιουργούς να υπάρξουν, να δουν τα έργα τους να ανεβαίνουν στη σκηνή. Από τη μία η μόδα και από την άλλη η οικονομική κρίση έχουν επηρεάσει και το θέατρο».

Τι σημαίνει σήμερα θέατρο;

«Αν και παραμένω ιδιαίτερα περίεργη για καθετί που αφορά το θέατρο, ωστόσο πιστεύω πάντα στην πρώτη του εκδοχή, την αρχαϊκή: κάποιος κάνει κάτι μπροστά στον άλλον. Και αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ».

Τέλος, πώς σας αντιμετώπισαν ως γυναίκα, και μάλιστα για πρώτη φορά στην ιστορία της Comedie, σε αυτή τη θέση;

«Είναι αλήθεια ότι δεν το είχα σκεφθεί ποτέ πριν, γιατί ως ηθοποιός δεν είχα αντιμετωπίσει τέτοια θέματα. Ωστόσο η ανάληψη μιας θέσης "εξουσίας" δεν ήταν, δεν είναι το ίδιο. Τότε κατάλαβα ότι η ισότητα έχει μείνει πίσω. Πράγματι, ήταν πιο δύσκολο για μένα. Ελπίζω ότι για την επόμενη θα είναι ευκολότερα».

πότε & πού:
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη. Παραστάσεις: 26 και 27 Απριλίου 2014, στις 20.00. Εισιτήρια: 8, 10, 15, 27, 38, 55 ευρώ. Η προπώληση άρχισε.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Αντιγόνη» του Ανούιγ.
Σκηνοθεσία: Marc Paquien.
Σκηνικό: Gérard Didier.
Κοστούμια: Claire Risterucci. 
Παίζουν οι ηθοποιοί: Nâzim Boudjenah, Laurent Cogez, Clotilde de Bayser, Françoise Gillard, Carine Goron, Benjamin Jungers, Marion Malenfant, Bruno Raffaelli, Maxime Taffanel, Stéphane Varupenne, Véronique Vellard.