Στο ΕΜΣΤ η κληρονομιά της Χρύσας

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 1 Απριλίου 2014

Ανοιξε, προ ημερών, η διαθήκη της διάσημης Ελληνίδας γλύπτριας

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ

Με ένα σημαντικό κληροδότημα, που περιλαμβάνει μνημειακά έργα τέχνης, χρήματα και ένα ακίνητο, προικίζει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η διεθνής Ελληνίδα γλύπτρια Chryssa (Χρύσα Βαρδέα), που «έφυγε», σε ηλικία 80 ετών, στις 23 Δεκεμβρίου του 2013. Το ΕΜΣΤ είναι ο βασικός κληρονόμος της σύμφωνα με τη διαθήκη της, που άνοιξε προ ημερών.

Η εισηγήτρια του αμερικανικού μινιμαλισμού φρόντισε να εμπλουτίσουν τις συλλογές του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης έξι από τα ιστορικά έργα της συλλογής «Cityscapes» (Τοπία Πόλεων), δημιουργίες τρισδιάστατες και επιτοίχιες, φτιαγμένες από φώτα νέον και το αλουμίνιο με το οποίο κατασκευάζονται τα αεροσκάφη. Θεωρούνται από τα έργα που συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της σύγχρονης τέχνης και έχουν παρουσιαστεί είτε σε ατομικές είτε σε ομαδικές εκθέσεις στα μεγάλα μουσεία της Αμερικής. Θα καταλήξουν στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης από το διαμέρισμά της στην Κηφισιά, όπου βρίσκονται και διεμένε μετά το μόνιμο επαναπατρισμό της στην Ελλάδα, έπειτα από περίπου μισό αιώνα παραμονής στις ΗΠΑ.

Δεν είναι τα μοναδικά έργα του γενναιόδωρου κληροδοτήματος. Στο ΕΜΣΤ δωρίζει επίσης «όλα τα σχέδια, τις μεταξοτυπίες, τις μακέτες, τα ζωγραφικά έργα και γενικά όλα τα εικαστικά έργα που θα βρεθούν στην κατοχή μου κατά το χρόνο του θανάτου μου καθώς και όλο το αρχείο μου (έγγραφα κ.λπ.), με την ευχή να φυλαχθούν, να προβληθούν και να μελετηθούν», έγραφε.
Σύμφωνα με τη διαθήκη, που έχει γραφτεί πριν από 5 χρόνια και δεν είναι χειρόγραφη, η Chryssa αφήνει στο ΕΜΣΤ το 50% των χρημάτων και χρεογράφων της καθώς και ένα διαμέρισμα. Εχει ενδιαφέρον το ότι εκφράζει ρητά την επιθυμία οτιδήποτε άλλο βρεθεί, πέρα από όσα καταγράφει στη διαθήκη της, να αποδοθεί στο ΕΜΣΤ.
Από την κληρονομιά τα έργα της σημαντικότερης και διασημότερης Ελληνίδας εικαστικού αναμένεται να αξιοποιηθούν κατά τα πολυαναμενόμενα εγκαίνια του ανακατασκευασμένου κτηρίου του ΕΜΣΤ στο Φιξ. Οπως η ίδια η γλύπτρια είχε δηλώσει σε συνέντευξή της στην «Ε», η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Αννα Καφέτση σχεδίαζε να πραγματοποιήσει αναδρομική έκθεση έργων της. Τώρα υπάρχει και η «μαγιά».

Στον ελληνικό δημόσιο χώρο συναντά κανείς καθημερινά δυο σημαντικά έργα της, την εμβληματική «Κλυταιμνήστρα» (1967), που δεσπόζει στο προαύλιο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και τη Mott Street, δημιουργία επηρεασμένη από την Chinatown του Μανχάταν η οποία από το 2004 βρίσκεται στο σταθμό του Μετρό «Ευαγγελισμός».
Κάποια έργα της είχε ήδη, ούσα εν ζωή, δωρίσει στο ΕΜΣΤ αλλά και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Περισσότερες από 120 συνθέσεις της βρίσκονται σε όλα τα αμερικανικά μουσεία.
Μια μικρή, αλλά χαρακτηριστική γεύση απ' την πολυσχιδή δημιουργία της θα δίνεται από την Πέμπτη στις Kalafayan Galleries στο Κολωνάκι στον εικαστικό διάλογο «Chryssa και Χρύσα», τη συνάντηση της Chryssa με τη Χρύσα Ρωμανού, που εντάσσεται στο πλαίσιο των ετήσιων αφιερωμάτων σε Ελληνες καλλιτέχνες της μεταπολεμικής περιόδου.